00 Voorwoord
Voorwoord
Ook in 2023 lieten we ons bij alles wat we deden, inspireren door Gods liefde voor iedereen. Dat willen we hoorbaar en zichtbaar maken voor een breed publiek. Omdat we geloven dat Gods liefde hoop brengt in de meest hopeloze situaties.
Soms is de hoop ver te zoeken. In je eigen leven, of in het leven van iemand die je lief is. Omdat jij of die ander in een moeilijke of misschien wel uitzichtloze situatie zit.
Eind vorig jaar reisde ik voor het programma Kerst onder vuur met een cameraploeg langs de frontlinie in Oekraïne. Op een vroege zondagmorgen kwamen we aan in een klein dorpje dat ooit door de Russen bezet was geweest. Het was er grauw en troosteloos. De meeste huizen waren beschadigd en onbewoonbaar. Op een paar zwerfhonden na was het uitgestorven op straat. Aan de rand van het dorp stond een kerkje met een gouden koepel en plastic voor de kapotte ramen.
Toen we naar binnen gingen, werd ik overweldigd door de warmte, de iconen en het zachte kaarslicht. Vanachter een gordijn klonk gezang en naast een paar ouderen stond een jonge vrouw. Ze had een baby in haar armen, warm ingepakt. Dit jongetje werd op deze koude zondagochtend opgedragen en onderdeel van deze kwetsbare geloofsgemeenschap. De vader deelde brood uit en zei erbij: “Breek het in stukjes en deel het met je medereizigers. Eet het pas morgen als je weer op pad gaat, denk dan aan mijn eerstgeboren zoon en bid voor vrede.”
Deze ontmoeting in dit kerkje was zo’n moment waarop ik iets van God ervaarde. Hij gaat door met zijn werk. Ook in jouw en mijn leven. Die hoop en dat perspectief willen we laten zien aan de gewone Nederlander. Dat is waar we in geloven en waar ons hart sneller van gaat kloppen.
Arjan Lock
Directeur EO
01 Het jaar 2023
Het jaar 2023
In dit hoofdstuk nemen we je mee langs enkele belangrijke thema’s en gebeurtenissen voor de EO.
In 2023 hebben de publieke omroepen samen met de NPO gewerkt aan meer eensgezindheid. Intern stond 2023 in het teken van de voortgang van de transformatie. De organisatie zoals die was veranderde in een organisatie die flexibel en wendbaar is, om zich snel te kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Talent in de organisatie wordt beter benut en we kunnen beter aansluiten op de behoeften van de mensen voor wie we er willen zijn.
Dit vraagt om stuurmanskunst van iedereen die betrokken is bij de EO. Het bijbenen van technologische en maatschappelijke veranderingen is voor een omroep met een lange geschiedenis een grote uitdaging. Gewoontes, tradities en oude vanzelfsprekendheden afstemmen op een wijze van werken die soms ook vreemd aanvoelt, bleek een uitdaging te zijn. Het is hoopvol om te ontdekken dat we in 2023 met elkaar stappen hebben gezet om als één EO naar buiten te treden en content te maken vanuit thema’s en voor doelgroepen.
Hier past het ook om grote waardering uit te spreken voor alle EO-collega’s die zich, elke dag opnieuw, in de studio, achter hun bureau of bij opnames hebben ingezet voor onze mooie missie: verhalen vertellen over Gods liefde voor iedereen. Het is wat ons onderscheidend maakt in het medialandschap en waarmee we hopen dat het brede midden van Nederland zich gezien en gehoord voelt. Dat is waar we de komende jaren volop op willen inzetten. Vanuit onze missie, hoopvol en constructief.
1.1 Om ons heen
Oorlog in Oekraïne, Israël en Gaza. Een wereld die licht ontvlambaar blijkt te zijn met onmenselijk veel leed tot gevolg. Aardbevingen in Marokko en Turkije die veel Nederlanders diep hebben geraakt. Dichterbij voelen we de spanningen tussen mensen door toenemende polarisatie. De stikstofcrisis, de klimaatcrisis, het asielvraagstuk en de gevolgen van de hoge inflatie houden mensen bezig. Daarbovenop kwam de val van het kabinet en een ingewikkelde verkiezingsuitslag die veel zegt over de verdeeldheid in Nederland. De publieke omroep is in dit alles dagelijks van waarde voor Nederland. Een verbindende factor in een veelkleurige samenleving. Een baken van betrouwbare informatie. En in dat bestel staan we als EO voor onze missie. We willen onderscheidend zijn en zo kleur geven aan het publieke bestel.
1.2 Bij de NPO
De publieke omroepen en de NPO zijn afgelopen jaar samen aan de slag gegaan om in te spelen op de veranderingen in Nederland.
Meer gezamenlijkheid in Hilversum
In 2023 hebben de publieke omroepen samen met de NPO gewerkt aan meer eensgezindheid. Een gezamenlijk strategietraject werd doorlopen, waarin gekeken is naar de toekomst. Met daarin nadruk op het belang van de publieke waarde. Belangrijke aanleiding voor dit traject is de verandering die te zien is in kijk- en luistergedrag en de wens om een betere aansluiting te vinden bij de gebruiker. De verkiezingsuitslag onderstreept het belang van grotere gezamenlijkheid nog meer. Het is een signaal vanuit de samenleving dat veel mensen zich niet gezien en gehoord voelen. Juist binnen het publieke bestel is het belangrijk dat er plaats is voor iedereen. Goede voorbeelden van EO-content waarmee we de Nederlandse samenleving in de breedte weten te bereiken: Dit is de middag, Het land van Jan en alleman, Dit is de kwestie en Waar doen ze het van?.
Commissie-Van Geel
Een belangrijk moment in het afgelopen jaar was de presentatie op 25 september 2023 van het rapport Eenheid in Veelzijdigheid, pleidooi voor een weerbaar publiek omroepbestel, geschreven door Adviescollege Landelijke Publieke Omroep, overhandigd aan staatssecretaris Gunay Uslu van Cultuur en Media. Het college onderzocht in opdracht van het kabinet de toekomst van de publieke omroep. De commissie constateert dat de publieke omroep van grote waarde is voor onze democratie en de externe pluriformiteit wordt enorm gewaardeerd. Een aantal adviezen uit het rapport:
- Als het aan het Adviescollege Publieke Omroep ligt, mag de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) uit maximaal zes dragende omroepverenigingen bestaan.
- De rolverdeling tussen omroepen (inhoud) en NPO (distributie en coördinatie) moet duidelijker.
- De overheid moet zich minder bemoeien met de publieke omroep.
- Omroepen moeten aan strengere voorwaarden voldoen en worden beoordeeld op criteria als herkenbaarheid en toegevoegde waarde in de samenleving.
- De beoordeling over het toe- en uittreden moet niet meer gedaan worden door de staatssecretaris, maar door een nog op te richten onafhankelijke autoriteit: de Autoriteit Publieke Media (APM).
Het Adviescollege wil verder dat iedere publieke omroep aan drie voorwaarden voldoet: eigenheid en herkenbaarheid, maatschappelijke verankering en verantwoordelijkheid voor het collectief. Dit zijn punten waar we als EO veel aandacht voor hebben. We zijn als EO op een goede manier onderscheidend binnen het publieke bestel. We willen ons inzetten om mee te werken aan de uitvoering van de adviezen uit dit onderzoek.
Commissie-Van Rijn
In 2023 is de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO) van start gegaan. Het onderzoek brengt patronen in kaart over hoe onveilig het was en is en doet aanbevelingen om de toekomstige werksituatie bij de publieke omroep te verbeteren. Ook levert deze commissie bouwstenen voor een veiligere werkomgeving. Alle omroepmedewerkers werden opgeroepen zich te melden als ze informatie hadden die van belang was voor het onderzoek, zo ook binnen de EO. Bij het uitkomen van het jaarverslag in 2024, is het rapport gepresenteerd en is de organisatie er mee aan de slag gegaan.
1.3 Bij de EO
Een aantal belangrijke onderwerpen waar we bij de EO in 2023 aan gewerkt hebben zijn: expliciet zijn op een inclusieve manier, een verdere focus aanbrengen in thema’s en doelgroepen, zorgen voor een duurzame groei van inkomsten, EO beweegt, en aandacht voor de interne cultuur.
Expliciet en inclusief
De missie van de EO is dat wij, overtuigd van Gods liefde voor iedereen, verhalen vertellen over God en het volgen van Jezus. Over het belang van God en het volgen van Jezus zijn we expliciet. De wijze waarop we die boodschap brengen is uitnodigend en voor iedereen toegankelijk. Dit maakt de toon inclusief. Het afgelopen jaar zijn we intensief bezig geweest met het vinden van de manier waarop we expliciet zijn over onze identiteit en inclusief zijn in onze werkwijze. In veel teams is het gesprek gevoerd over de gekozen balans en zijn er afspraken gemaakt over wat dit voor ieders werk betekent en hoe dit zichtbaar wordt. Dit alles om onze herkenbaarheid te vergroten.
Focus geeft richting
In 2023 brachten we verdere focus aan in de negen thema’s en zes doelgroepen door vier thema’s en vier doelgroepen te prioriteren. Deze prioritering dwingt ons om scherpere keuzes te maken.
De thema’s waaraan we als EO steeds meer herkend willen worden:
- Geloven en vragen
- Hier en nu
- Oog voor anderen
- Afscheid en rouw
De keuze voor deze vier thema’s is gebaseerd op de overtuiging dat deze thema’s de meeste mogelijkheden bieden voor de missie van de EO en het bouwen van een herkenbaar en sterk merk. Ook bieden ze goede mogelijkheden om stevig geworteld te zijn in de samenleving. Deze focus betekent niet dat de andere thema’s niet relevant zijn. Alle negen thema’s zijn en blijven relevant voor de EO.
De doelgroepen waar we als EO ons steeds meer op richten:
- Gezellige Emptynesters
- Gewoon Gemiddeld
- Landelijke Vrijheid
- We willen er van de wieg tot het graf zijn en daarom richten we ons ook op ‘het deel van Jong en Hoopvol dat later tot een van deze doelgroepen gaat behoren en de kinderen en tieners van deze doelgroepen’.
Deze doelgroepen kenmerken zich, doordat ze midden in de samenleving staan en dagelijks ervaren hoe het met Nederland gaat. Ze vormen een spil in het web van onderwijs, ouderenzorg en het bedrijfsleven. Het zijn de groepen die oog hebben voor de mensen met wie het niet goed gaat en de groepen die door mantelzorg, liefdadigheid en vrijwilligerswerk hier ook iets aan doen. Deze groepen samen noemen wij ook wel ‘het brede midden’.
Binnen het brede midden zien we in Nederland de onrust toenemen. Er vinden grote politieke verschuivingen plaats. Als EO vinden we het belangrijk om hier oog voor te hebben en gevoelig te zijn voor signalen die worden afgegeven. Deze richting waren we al ingeslagen voor de verkiezingsuitslag van november 2023. En deze uitslag bevestigt dat we een goede keuze hebben gemaakt. We willen het brede midden een stem geven. De laatste jaren hebben we als EO flink ingezet op het beter aansluiten bij onze doelgroep door ze beter te leren kennen en content te maken die zij waardevol vinden. Ook binnen onze niet-geprioriteerde thema’s ligt de focus op het brede midden. In 2024 gaan we nog meer focus aanbrengen.
Meten van impact
De impact van deze prioritering wordt gemeten door het team Doelgroepkennis. Dit onderzoeksteam hield bij hoe vaak de doelgroepen naar de uitzendingen van de EO op televisie keken en hoe goed de websites van de EO bezocht werden. Daarnaast heeft de EO een onderzoekspanel met 1939 mensen uit de achterban. Hierin werd twee keer per maand aan de doelgroepen vragen uitgezet over de beleving en impact van EO-content. Ook werd het EO-ledenbestand gecategoriseerd naar doelgroep, waardoor maandelijks gevisualiseerd kon worden in welke mate doelgroepen in- en uitstroomden. Omdat niet alle impact van de EO-programmering met cijfers en data te duiden is, organiseerde de EO ook bijna iedere maand een groepsgesprek met kijkers en luisteraars uit de geprioriteerde doelgroepen.
Themadoelgroep-teams
Afgelopen jaar zijn we gestart met het werken in themadoelgroep-teams. Deze manier van werken zorgt ervoor dat content nog duidelijker vanuit een specifiek thema voor een concrete doelgroep wordt gemaakt. We hebben veel tijd geïnvesteerd in het leren kennen van onze doelgroep, waardoor we de content beter kunnen laten aansluiten bij hun behoeften en de betrokkenheid kunnen vergroten. Een aantal community’s plukt daar de vruchten van, zoals Eva, Life Rules, Hoedan en Ik mis je. Dit zien we ook terug in de NPO-kijkprofielen van onze programmering. We bereiken steeds meer de doelgroepen die we ook daadwerkelijk met onze programma’s willen bereiken.
Bouwen aan betrokkenheid
We willen als EO bouwen aan betrokkenheid van onze doelgroepen. We hebben bij een team Doelgroepreis, dat pioniert en zich focust op het optimaliseren van de reis die iemand maakt van voorbijganger naar volger en uiteindelijk het liefst naar vriend. Om als EO onderscheidende content te blijven maken, hebben we meer mensen nodig die ons niet alleen volgen, maar ook willen delen en investeren.
Voorbeeld doelgroepreis
Zorgen voor een duurzame groei van inkomsten
Er is een serieuze groei in verenigingsinkomsten nodig om als EO toekomstbestendig te zijn. Daarom is er in 2023 hard gewerkt om op nieuwe manieren inkomsten te vergroten. Deze verantwoordelijkheid lag niet alleen bij team Commercie, maar bij de hele organisatie. Bijzonder is de groei van het ondernemersnetwerk en natuurlijk het feit dat het weer gelukt is om via een fundraising de financiering van de EO-Jongerendag rond te krijgen.
EO beweegt
Om het talent binnen onze organisatie maximaal te benutten en optimale aansluiting te vinden bij onze doelgroepen, zijn wij in 2021 begonnen met het transformeren van de wijze waarop we als organisatie werken. We willen al onze content maken vanuit themadoelgroep-teams. In 2023 zijn we doorgegaan met het samenstellen van die themadoelgroep-teams en hebben we hard gewerkt om hen te faciliteren in wat zij nodig hebben om op deze nieuwe manier samen te werken. Dit heeft veel gevraagd van de flexibiliteit van de medewerkers. Om een plek te geven aan vragen en zorgen van medewerkers zijn er na de zomer luistersessies georganiseerd. In deze sessies werd er ruimte gemaakt om te luisteren naar medewerkers en erkenning te geven voor zaken die niet goed zijn gegaan. De inzichten uit deze sessies zullen begin 2024 met de organisatie worden gedeeld.
Interne cultuur
Intern hebben wij stappen gezet om verder te bouwen aan onze cultuur en te zorgen dat medewerkers zich gezien en gehoord voelen. Er is scheiding aangebracht in de verantwoordelijke voor inhoud, mensen en geld, en gewerkt aan verdere rolduidelijkheid. Het aanstellen van een strategisch eigenaar Mens & Cultuur is hierin een belangrijke ontwikkeling. Aandacht voor een veilige werkomgeving is een van de speerpunten in het beleid. Als EO hebben we oog voor de sociale veiligheid op onze werkvloer. Zo is er ook de rol van teamcoach in themadoelgroep-teams. Deze collega is binnen het team de mentor, facilitator en lost blokkades op.
Ons beleid hebben we het afgelopen jaar verder aangescherpt. De protocollen zijn op orde, maar het gaat om meer. Weten medewerkers in de dagelijkse praktijk hun weg te vinden naar een vertrouwenspersoon? Hebben we een cultuur, waarin we elkaar feedback durven geven? We stimuleren een open cultuur, waarin een gesprek over wat er wel en niet goed gaat gevoerd kan worden. Daar hebben we in 2023 belangrijke stappen in gezet en blijven daar in 2024 aan werken. Zo organiseerden we met Arjan voor de hele organisatie ontbijt- en bijpraatsessies en waren er luistersessies op de werkvloer bij de contentmakers.
Dat betekent niet dat alles goed is gegaan. Elkaar feedback geven is belangrijk, maar ook spannend. Het is een zoektocht waar we samen als collega’s in leren.
In de tweede helft van 2023 zijn er tijdelijke dienstverbanden omgezet naar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd om per 1 januari 2024 op een verhouding van 70% onbepaalde tijdscontracten te komen.
Ontwikkelingen digitaal
Online weten we nieuwe doelgroepen aan te boren. We zien dit voornamelijk terug bij content van thema Geloven en vragen. Dat laat ons zien dat het goed is dat we steeds meer nadenken hoe het mediagedrag van de doelgroep eruitziet. En dat vraagt om aandacht en focus op online.
Online is de EO op veel plekken zichtbaar. Zo zijn er diverse tv-titels aangepast naar een YouTube-serie en op het EO-kanaal geplaatst. Daar bereiken titels als De Verandering een hele nieuwe doelgroep en bereiken we honderdduizenden, soms miljoenen mensen. Daarnaast worden er steeds meer op zichzelf staande online series geproduceerd. Zo werd de serie Wat gelooft Nederland? gemaakt voor EO YouTube. Hierin vertellen christenen vanuit compleet verschillende achtergronden wat hun persoonlijke geloof kenmerkt.
EO YouTube
Na een aantal jaar investeren en experimenteren is het EO YouTubekanaal uitgegroeid tot een succesvol kanaal met dagelijkse exclusieve online content. Door hermontage van bestaande tv-programma’s gecombineerd met YouTube only-series (series speciaal gemaakt voor YouTube) is het EO-kanaal dit jaar het snelst groeiende YouTube-kanaal van de publieke omroep.
Het kanaal richt zich met name op het thema Geloven en vragen, maar ook human interestprogramma’s passen binnen de kanaalstrategie. Voorbeelden van gehermonteerde programma’s die een nieuwe doelgroep op YouTube weten te bereiken zijn Het Familiediner, De Verandering, Soep, sores en soelaas, Waar doen ze het van? en De Kist.
Op YouTube plaatsen we ingekorte versies van tv-programma’s om een nieuwe doelgroep te bereiken. Het bereik van deze video’s was soms het meervoudige van het lineaire kijkcijfer met uitschieters naar bijna een miljoen kijkers voor sommige video’s. Ook afleveringen van de YouTube only-serie Wonder, die verbonden is aan tv-programma Bid, bedank, bewonder haalden een bereik dat het bereik van het tv-programma ruim overtreft. Dit is hoopvol, omdat we op deze manier een groter en bredere doelgroep met geloofscontent bereiken.
EO Instagram
Het afgelopen jaar is EO Instagram qua bereik en betrokkenheid drievoudig gegroeid ten opzichte van voorgaande jaren. Het team is in 2023 nauwkeuriger gaan kijken naar de behoeften van de doelgroep Gewoon Gemiddeld. Daaruit is de beslisboom ontstaan:
Beslisboom EO Instagram
EO.nl
In 2023 is team EO.nl begonnen met het schrijven van aanvullende artikelen bij tv- en YouTube-content, waar nog geen artikel over bestond. Zo schreef het team een artikel bij Het schooladvies, De man uit Rome en Zing!. In samenwerking met meerdere teams, heeft team EO.nl verder gebouwd aan en nagedacht over het inloggen op eo.nl. Door in te loggen op deze site, kunnen bezoekers programma’s en mensen volgen op eo.nl en hartjes geven aan interessante artikelen. Een voorbeeld van een verdere uitwerking was de geslaagde kerstcampagne, waarbij men kon inloggen voor meer informatie.
In de zomer is het team voor het eerst aan de slag gegaan met ‘User Generated Content’. Dit betekent dat ze artikelen schrijven op basis van de behoefte van de gebruiker. Zo schreven ze hun eerste artikel naar aanleiding van een reactie op een Facebookpost.
Eind 2023 zijn tests gestart met online sterren geven aan programma’s, als een soort recensie. Dit wordt verder getest in 2024.
1.4 Samenwerkingen
Als EO hebben we ook al jaren een mooie en duurzame samenwerking met het Leger des Heils. Daar zijn we ontzettend trots op. Een programma als Soep, sores en soelaas laat zo goed de waarde zien van echte gesprekken. Presentator Bert van Leeuwen komt op bijzondere en eenzame plekken en weet in gesprekken vaak de kern te raken. Het is een programma recht in de doelgroep en passend bij wat we als EO belangrijk vinden.
Overige samenwerkingen zijn te vinden in Hoofdstuk 2 Impact.
1.5 Content
Opvallend dit jaar was het succes van de kerstcampagne, waar we door samenwerking van verschillende teams een grote groep mensen wisten te bereiken.
Bij de kerstcampagne zijn we op zoek gegaan naar een helder verhaal met kerst voor de EO, crossmediaal en door al onze content en producten heen. We richtten ons op de doelgroep Gewoon Gemiddeld en stelden onszelf de uitdaging om mensen te betrekken bij de EO en onze missie. Het doel van de kerstcampagne ‘Wie ben jij in het kerstverhaal?’ was de ‘voorbijganger’ meer betrokken te laten raken op ons EO-aanbod. Hoe deel je met hen het verhaal over kerst zonder opdringerig te zijn, maar toch expliciet over geloof te vertellen? We nodigden de achterban uit om de test te delen met mensen voor wie het verhaal van Jezus op afstand staat. Er was een kerstspot op televisie en verschillende themadoelgroep-teams gingen aan de slag met de campagne, al dan niet verwerkt in hun content. Het uiteindelijke resultaat overtrof de verwachtingen.
1.6 Nieuwe presentator NPO Radio 5
Sinds 2023 is presentator Giovanca Ostiana te horen op NPO Radio 5. Ze begon met de presentatie van Open Huis en presenteert per 1 januari 2024 op vrijdagavond De avond van 5. Deze avond is gekruid met extra gospel en soul en gaat terug naar de dansvloer van vroeger.
1.7 EO-truck
In 2023 is de EO-truck aangeschaft: een busje volledig in de EO-huisstijl, dat gebruikt kan worden voor opnames, merkherkenning (branding) op events en bij het maken van content.
Zo is de truck afgelopen jaar bijvoorbeeld ingezet op Opwekking. De Ongelooflijke Podcast nam live een podcast op en dat was een groot succes.
1.8 Afscheid nemen
Jeroen Snel nam na dertig jaar afscheid van de EO en na twintig jaar van Blauw Bloed. Hij nam al langdurig verlof op om afstand te nemen van de routine en hectiek van de wekelijkse uitzendingen. In april nam Jeroen het besluit om het vaste dienstverband achter zich te laten. Anne-Mar Zwart volgde hem op, waarna in juni Tirza van der Graaf het stokje van haar overnam.
In 2023 namen we ook afscheid van radiopresentator Tom Herlaar. Na 46 jaar werken bij de EO ging hij met pensioen. Hij presenteerde jaren het actualiteitenprogramma Tijdsein en was vaste presentator van De muzikale fruitmand, EO Door de week, Vroeg op 5 en Open Huis op NPO Radio 5.
Na 14 jaar stopte in 2023 het kinderprogramma Checkpoint. De NPO heeft besloten in te zetten op een ander uitdagend programma voor kinderen. Hoofdredacteur Eveline Groeneveld kijkt met trots terug: “Hiermee komt er een einde aan een tijdperk van 14 jaar avontuurlijke tests met verschillende testteams, presentatoren en toffe stunts. In 2014 wonnen we zelfs de Gouden Stuiver voor het beste kinderprogramma. Checkpoint is echt een begrip geworden en daar hebben veel teamleden jarenlang hard aan gewerkt.”
Ook rondom de dagelijkse talkshow Op1 gebeurde er veel. Zo stopte Giovanca Ostiana als vaste presentator en schoof Margje Fikse aan naast Tijs van den Brink op de EO-avond. Afgelopen zomer was er veel commotie over de werkcultuur bij Op1. Er was wrijving tussen sommige omroepen en de producent. Dit leidde tot gesprekken met een externe adviseur. Het werd afgerond met concrete afspraken over onderlinge verhoudingen, de werkwijze en de verdeling van de verantwoordelijkheden.
Een veelbesproken uitzending dit jaar was de Op1-stikstofspecial, die helemaal in het teken van het debat over stikstof en natuur stond. Tijs en Giovanca gingen vanuit een boerderij in Zwartsluis in gesprek met boeren, politici en natuurbeschermers. Bij de start van het nieuwe seizoen, eind augustus kreeg Tijs er een extra avond Op1 bij, die hij samen presenteerde met Sven Kockelmann (WNL). Deze avonden stonden geheel in het teken van de politiek.
Eind 2023 werd aangekondigd dat Op1 zal stoppen in 2024.
1.9 Even vooruitkijken
Het afgelopen jaar is er veel in beweging geweest. Nog meer contentmakers zijn gaan werken in themadoelgroep-teams. Er zijn functies en rollen bijgekomen en we hebben veel nieuwe collega’s mogen verwelkomen. Vanuit de luistersessies die we hebben gehouden, is duidelijk geworden waar de vragen en zorgen van medewerkers zitten en waar we het komende jaar aan moeten werken. We willen blijven investeren in echte gesprekken en duidelijkheid scheppen waar nodig.
In 2023 hebben we vier thema’s prioriteit gegeven, als het gaat om de inzet van onze middelen, zowel in tijd als in budget. Dit blijft ook in 2024 zo. We kiezen er in 2024 voor om nog een stap verder te gaan en nog meer in te zetten op de waarden die we willen toevoegen in de levens van de mensen in onze doelgroepen op deze thema’s. Om dit te kunnen meten, sluiten we aan bij de ‘Publieke Waarde Monitor’ en het ‘Impact-belevingsinstrument’ van de NPO.
Daarnaast blijven we ons ontwikkelen op het gebied van Artificial Intelligence (AI). Vanuit onze kernwaarden hebben we een richtlijn voor het gebruik van AI opgesteld. We zijn ervan overtuigd dat AI ons kan ondersteunen om onze visie en missie effectiever en efficiënter over te brengen, en beter aan te sluiten op onze doelgroepen. Het helpt ons persoonlijker, innovatiever en nog creatiever te communiceren en mensen op nieuwe manieren aan elkaar te verbinden waardoor onze toegevoegde waarde groeit. We streven naar een optimale balans tussen efficiëntie en kwaliteit en willen een pioniersrol vervullen als het gaat om het gebruik van AI binnen christelijk Nederland.
De publicatie van het rapport heeft begin 2024 plaatsgevonden. Al voor de publicatie zijn we intern aan de slag gegaan met zaken die bijdragen aan een sociaal veilige werkomgeving. Op basis van de aanbevelingen zullen we met een plan van aanpak komen om dit nog verder uit te werken.
1.10 Tot slot
We zijn dankbaar voor alle mooie content die we als EO hebben gemaakt, voor de professionals met wie we samen mochten werken en de onmisbare steun van onze leden en donateurs. We hopen daar met elkaar een mooi vervolg aan te geven in 2024. Dat alles in afhankelijkheid van de zegen van God.
02 Impact
Impact
De EO wil als omroep midden in de samenleving staan. Met onze content willen we echte gesprekken stimuleren, zodat mensen oog krijgen voor elkaar. Dit doen we door het faciliteren van echte gesprekken, vanuit een duidelijke missie. Wij geloven in Gods liefde voor iedereen en wij willen Jezus volgen.
Dit maken we zichtbaar voor een breed publiek en met hen willen we ook de verbinding aangaan. Dit vraagt om kennis van de doelgroep en een heldere inhoudelijke structuur, waarbij we keuzes durven maken.
In 2023 verfijnden we onze werkwijze met thema’s en doelgroepen, zodat onze content ook op lange termijn van waarde blijft. Voor ons is dit de kern van impact maken: niet alleen op korte termijn een breed publiek bereiken, maar duurzaam verbonden blijven met onze doelgroep. In dit hoofdstuk een greep uit alle content die door de verschillende themadoelgroep-teams in het afgelopen jaar is gemaakt. Het zijn stuk voor stuk voorbeelden waarmee we laten zien wat het betekent om content te maken waarmee we dicht bij onze doelgroep willen zijn.
Afscheid en rouw | Gezellige Emptynesters
Ik mis je
Bij de community Ik mis je kon ook in 2023 iedereen terecht die een naaste is verloren. Ik mis je bied een plek om herinneringen te delen en gevoelens ruimte en plaats te geven. Zowel het tv-programma als de website en social media willen vanuit verschillende invalshoeken rouw en verlies bespreekbaar maken. Daar volgen vaak hoopvolle verhalen uit; verhalen vol leven.
Waardering tv-programma
- In november 2023 kreeg Ik mis je een waarderingscijfers van 8,6. Daarmee stond het programma in die maand op de tweede plek in de lijst ‘Best gewaardeerde programma’s van de NPO’.
- In heel 2023 kreeg het programma een waarderingscijfer van 8,4. Daarmee stond het op de eerste plek ‘Best gewaardeerde programma’s van de EO’.
Website en social media
Dit jaar waren er meerdere artikelen die meer dan een miljoen mensen bereikt hebben, onder andere via de social media van Ik mis je.
Zo bereikte het artikel van Lidia over de ziekteperiode en het overlijden van haar dochter Xenia bijna 1,5 miljoen mensen op Facebook, had het bericht ruim 7.700 likes, 500 lieve bemoedigende reacties en 2273 hartjes voor het artikel op de website.
Het hoopvolle verhaal van Ton bereikte op Instagram meer dan één miljoen mensen.
Op de post met de vraag ‘Wanneer voelde jij je voor het eerst weer gelukkig na het verlies van een dierbare?’ kwamen veel mooie en hoopvolle reacties binnen.
Ik mis je Instagram bereikte in mei de bijzondere mijlpaal van 10000 volgers.
De Kist
In 2023 ging Kefah Allush opnieuw twee seizoenen in gesprek met bekende Nederlanders áán de kist. Dit jaar op een nieuwe vaste locatie: de Metaalkathedraal in Utrecht. De Kist gaat niet alleen over het bespreekbaar maken van de verliezen die geleden zijn; Kefah vraagt zijn gasten ook om na te denken over hun eigen dood en de zin van het leven. Wat zou je willen meegeven aan je nabestaanden? Waar leef je voor?
Dit jaar maakte met name het gesprek met Bridget Maasland veel indruk.
Veel mensen zagen een andere kant van haar, en psychische gezondheid werd opnieuw bespreekbaar.
Op X regende het reacties. Voor sommige kijkers voelde de aflevering van De Kist als kijken in de spiegel. Een ander schreef: ‘Indrukwekkend, krachtig en ontroerend eerlijk. Zo zie je maar, you can’t judge a book by it’s cover.’ – Libelle
Ook Bridget kijkt positief terug op de opnames van De Kist. Zo zei ze tegen RTL Boulevard dat ze afgelopen jaar hard aan zichzelf heeft gewerkt en ze naar aanleiding van haar opnames schematherapie is gaan volgen.
Bridget: “Er zit een bepaald patroon in, het heeft allemaal te maken met verlatingsangst. Na De Kist dacht ik: wacht even, ik ben aan het stapelen, ik ben het overzicht kwijt. Ik moet dingen juist naast elkaar leren leggen, zodat ik het overzicht kan bewaren én wat leuker oud kan worden. Voor mezelf, vooral.” – Weekend
Daarnaast maakte het interview met Bridget kans op de Sonja Barend Award, maar won dit net niet. De jury prees Kefah Allush voor het interview. Jurylid Hans Smit: “Hij laat zien dat een goed interview het vooral moet hebben van goed luisteren, doseren van empathie en een uitnodigende lichaamshouding.”
Geloven en vragen | Gewoon Gemiddeld
Wat gelooft Nederland
In de YouTube only-serie Wat gelooft Nederland lieten we zien hoe mensen op verschillende manieren hun christelijke geloof beleven. Waarom hebben zij deze geloofsafslag genomen en hoe reageren ze op de bekende vooroordelen? Hierin werden onder andere een monnik en straatevangelist geportretteerd, maar ook christenen die geloven in profetie, gebedsgenezing en christenen uit ‘meer traditionele kerken’. Deze serie werd via verschillende kanalen van de EO gedistribueerd, met als doel bij te dragen aan begrip en verbinding onderling. Een les die we hieruit meenemen is dat het soms lastig blijft om de juiste toon te vinden om het brede midden van Nederland aan te spreken.
Wonder: verhalen van het onverklaarbare
Wat als jouw leven door één onverklaarbaar moment compleet verandert? ‘Wonder: verhalen van het onverklaarbare’ is een YouTube only-serie waarin mensen aan het woord kwamen die vertelden over een wonder dat ze hebben meegemaakt. Deze serie is gemaakt om een laagdrempelig gesprek over onverklaarbare situaties te starten op verschillende kanalen van de EO.
Eerst Dit
In 2023 haalde de podcast Eerst Dit een bijzondere mijlpaal. De luisteraars hebben de podcast 25 miljoen keer afgespeeld. Voor Nederlandse begrippen is dat een indrukwekkend hoog aantal.
Dagelijks luisterden tienduizenden mensen naar de beknopte afleveringen van zeven minuten, gevuld met een overdenking, een stukje uit de Bijbel en gebed. De EO-podcast, samen gemaakt met de IZB, is daarmee al jaren een van de best beluisterde podcasts van de NPO.
“We zijn dankbaar dat we met Eerst Dit in het dagelijkse patroon van tienduizenden mensen zijn gekomen. Zulke verschillende mensen. Van ministers op weg naar een ministerie tot boeren die net klaar zijn met melken.” – Daan Molenaar, een van de bedenkers
Geloven en vragen | Gezellige Emptynesters
De weg naar Jeruzalem
In de vierdelige serie De weg naar Jeruzalem ging programmamaker Natascha van Weezel in gesprek met een aantal bijzondere gasten die vertelden over hun fascinatie voor en hun relatie met het jodendom. Gasten in het programma waren onder andere Dieuwertje Blok, Marcel Möring en de directeur van het Joods Cultureel Kwartier Emile Schrijver. Dit programma is een samenwerking van de protestantse redactie en de Joodse programmering van de EO.
Door de gebeurtenissen in Israël/Gaza na 7 oktober kreeg deze titel extra zeggingskracht. De fragmenten uit deze serie zorgden voor felle discussies. Dit legde bloot hoe belangrijk het is dat we deze levensbeschouwelijke serie maakte, waarin het echte gesprek van hart tot hart uitgangspunt was. De online posts over dit programma op Instagram bereikten meer dan één miljoen mensen.
Veelkleurig geloven
Presentator Jurjen ten Brinke bezocht het Maranatha Community Transformation Centre in Amsterdam-Zuidoost. De kerkgangers verschenen in hun mooiste kleding, met het lekkerste eten en met hun beste humeur. Niet per se omdat de dienst op televisie kwam, maar omdat de dienst in het teken stond van dankbaarheid. En dat betekende: feestvieren. Pastor Moses Alagbe ging voor in deze kerkdienst, waarin werd gezongen en gedanst. Jurjen leerde de diverse gemeenschappen beter kennen en ging in gesprek met de voorganger en leden van de kerk, die vertelden welke plek deze gemeenschap inneemt in hun leven.
Geloven en vragen | Jong en Hoopvol
Hoedan
Hoedan is de nieuwe online community en het televisieprogramma waar twintigers met elkaar levensvragen delen en bespreken. Onderwerpen als relaties, ouders, vriendschappen, seks, geloven, drugs, omgaan met geld of vluchtelingen komen aan bod.
Zes uitgesproken twintigers maken hun eigen content om uit te vogelen wat ze met deze dingen moeten en gaan samen op zoek naar het antwoord op de vraag: hoe dan? Zo ontstaan er zoektochten waarin ze elkaar bijstaan, bevragen en inspireren.
Het programma riep op social media (Instagram, TikTok) vooral veel herkenning, eerlijke gesprekken en reacties op onder twintigers. Een greep uit de reacties:
- Bizar hoe jullie steeds afleveringen maken die 100% aansluiten op m’n leven.
- Mooi programma in tijden van polarisering. Fijn om te zien dat we nog met respect voor elkaar onze verschillen kunnen bespreken.
- Afgelopen weken kwam ik al stukjes tegen van @eohoedan. Vandaag besloot ik de afleveringen die er tot nu toe op @npo.nl terug te kijken zijn te kijken … Wat een mooi open, eerlijk en waardevol programma over levensvragen die iedereen heeft. Mooie lessen, inzichten en momenten van nog meer bewustwording.
Podcast
Naast het tv-programma werd er ook Hoedan de podcast gemaakt, met in 2023 twee seizoen (elf afleveringen). In de podcast zoeken de zes uitgesproken twintigers met de online community en interessante experts naar antwoorden op struggles van twintigers.
Event ‘Communicatie in je relatie’
Op 13 december organiseerde Hoedan een event in Utrecht rondom het onderwerp ‘Communicatie in je relatie’. Of je nu diep in een (superleuke) relatie zit of hartstikke single bent: iedereen was welkom. Het was een succesvolle uitverkochte avond met 150 twintigers, waarin openheid, eerlijkheid en kwetsbaarheid de boventoon voerden. Twee reacties op Instagram van Hoedan:
- Loved it!!!!! Dank jullie wel. Kapot veel geleerd inhoudelijk. Het was een dynamische vibe! Veel beter dan menig wetenschapper of dokter had kunnen vertellen … Ben enerverend naar huis gegaan met veel positiviteit ❤️ ❤️ ❤️
- Zo inspirerend hoe jullie hier zo open over praten en fijn dat dat ook in de zaal kon met een hele groep, thanks daarvoor!
Life Rules
‘Niet geleefd worden, maar leven’, dat is het motto van de community Life Rules, een nieuw initiatief van de EO onder leiding van presentator Joram Kaat. Vanuit zijn drukke leven vol keuzes, prikkels en gehaast zijn gaat Joram op zoek naar een levensstijl waarin rust, aandacht, liefde, blijdschap en vrede centraal staan. Daarin wil hij zich laten inspireren door de manier van leven van Jezus.
Geïnteresseerden kunnen wekelijks luisteren naar de podcast, Life Rules volgen op Instagram en meedoen met de Telegram community om samen met Joram een leefritme te ontwikkelen waar je emotioneel en spiritueel fit van wordt en blijft. Life Rules heeft tien thema’s en schreef daar een manifest bij.
Het afgelopen jaar maakte vooral het gesprek met Ray Klaassens (spreker en inspirator) veel indruk. De reel op Instagram met zijn duidelijke boodschap ging viral. Hij leerde ons dat je niet té lief moet zijn voor jezelf en anderen, maar juist zuinig moet zijn.
Geloven en vragen | Kinderen en Tieners
EO BEAM
EO BEAM is enthousiast over Jezus. Het jongerenmerk van de EO wil Zijn voorbeeld volgen en met elkaar Zijn liefde en positiviteit uitstralen naar iedereen om ons heen. De naam is geïnspireerd op de Bergrede waar Jezus zegt: laat je licht schijnen, wees een lichtstraal (= BEAM).
Casey (19) kwam tot geloof dankzij BEAM. Hij zag BEAM voorbijkomen op Instagram, raakte nieuwsgierig en praatte met collega’s over BEAM en het geloof. in 2023 is hij gedoopt.
Robin (22) kreeg een relatie dankzij BEAM. Robin verscheen twee jaar geleden als ‘tevreden single’ in het BEAM Magazine. Hij had sterk het vertrouwen dat God hem ooit een relatie zou geven. ‘Door mijn interview over single-zijn leerde ik Marieke kennen’.
Een maand lang heeft BEAM samen met 1.500 BEAM-volgers de Tackle je TikTok tijd challenge gedaan. De hele maand november gingen ze een nieuwe gewoonte aanleren: minder vaak en lang scrollen op je TikTok of Instagram Reels.
Ook ging BEAM dit jaar in gesprek met verschillende BN’ers, influencers en YouTubers. Met deze gesprekken wilde BEAM laten zien dat de favoriete influencers van volgers ook gewoon christelijk zijn en dat je je daarvoor niet hoeft te schamen. Gerben en Femke bakten pizza’s met TikTok legende Chef Erik. Samen met zijn zoon Jelle maakt hij video’s over alles rondom het onderwerp pizza en daar scoren ze miljoenen views mee. Naast pizzabakker, YouTuber en vader is Erik ook christen. Ook spraken ze Vera Tomassen (20), een christelijke influencer. Het begon met een video over haar getuigenis, die viral ging. Inmiddels heeft Vera ruim 95.000 volgers op TikTok en inspireert ze jongeren op TikTok en Instagram met de video’s die ze maakt. Vera: “Bijna alle jongeren zitten wel op social media. Het positieve daaraan is dat God daardoorheen tot mensen kan spreken.”
BEAM Kerkdienst
BEAM had in 2023 elke maand een BEAM Kerkdienst. Deze was te zien op NPO 2 en YouTube. Met presentator Joram Kaat, muziek en sprekers. Joram begon 2023 door in gesprek te gaan met Jurjen ten Brinke. Hoe kunnen we God ontmoeten in 2023? Nelinda Troost sloot het jaar af. Zij had een kledingrek vol feestelijke outfits bij zich, helemaal passend bij de feestmaand, maar wat verbergen we achter die glitters?
EO-Jongerendag
De EO-Jongerendag kon ook in 2023 weer doorgaan dankzij een geslaagde fundraising. In een uitverkocht Rotterdam Ahoy kwamen op 3 juni zo’n 15.000 jongeren bij elkaar op de 47e EO-Jongerendag. Het was opnieuw een dag vol muziek en ontmoeting. Bezoekers genoten van optredens van christelijke artiesten zoals Typhoon, Jay-Way en Steven Malcolm. Sprekers Shelton Telesford en Erik Scherder inspireerden jongeren om met hun pioniersbrein een eerste stap te zetten in hun geloof.
NOS Stories plaatste ook een samenvatting van de dag op Instagram.
Elyanne kocht als allereerste een ticket voor de EO-Jongerendag 2023: “Na de EO-Jongerendag gingen we vaker naar de kerk en hebben we ons zelfs laten dopen,” zegt Elyanne. “We waren zo ondersteboven van de dag, dat we een nieuw motto hebben: wij missen nooit meer een EO-Jongerendag. Het heeft mij zoveel moois gebracht.”
EO-Jongerendag 2024
Om de EO-Jongerendag in 2024 voor elkaar te krijgen, startte de EO opnieuw een fundraising. Twee keer eerder is deze dag georganiseerd met de hulp van duizenden giftgevers, kerken en bedrijven. BEAM organiseerde verschillende acties om geld op te halen voor deze dag. Zo wandelden ze 75 kilometer van Hilversum naar Rotterdam Ahoy. Tijdens deze sponsorloop kwamen veel BEAM volgers hen opzoeken om een steuntje in de rug te geven. Bekijk hier een samenvatting van de sponsorloop.
Geloven en vragen | Landelijke Vrijheid
Visie
Visie is het grootste christelijke magazine over hoopvol leven en geloven. Met persoonlijke en verdiepende geloofsverhalen, christelijk nieuws en mediatips.
In 2023 verschenen 42 edities van Visie. Een opvallend nummer was Visie 4, die geheel in het teken van de Watersnoodramp van 1953 stond. Bij dit nummer zat een extra katern. Visie vertelde hierin het verhaal van de noodlottige nacht en reisde langs vier getroffen plaatsen, op zoek naar tastbare herinneringen, ooggetuigen en geloof. Het nummer sloot aan bij het tv-programma De nacht van ’53, dat verderop in dit hoofdstuk omschreven wordt.
Cadeau: alle essays van Prediker
De redactie kreeg de afgelopen jaren vaak de vraag of de essays over Prediker uit Visie nog ergens terug te lezen waren. Daarom bundelde de redactie zestien Prediker-essays van schrijver Pieter-Jan Rodenburg in het boekje Adem in. Alle Visie-lezers kregen dit boekje in december cadeau als dank voor hun betrokkenheid op het magazine.
Visie-psalmzangavond
De psalmberijming van 1773 bestond in 2023 250 jaar. Dat vierde Visie door een psalmzangavond in Nijkerk te organiseren. Speciale gasten deze avond waren presentator Jurjen ten Brinke en zanger Lucas Kramer. Tijdens de avond werden oude bekende psalmen gezongen, maar was er ook ruimte voor een aantal nieuwe berijmingen.
Ruim 400 mensen meldden zich aan, maar de zaal zat uiteindelijk vol met meer dan 500 mensen. De avond was een groot succes. “Volgend jaar weer?” was dan ook de meest gestelde vraag na afloop.
Hier en nu | Gewoon Gemiddeld
DIT
Op 20 juni 2023 lanceerde de EO het nieuwe journalistieke platform DIT, met een glazen huis op Utrecht Centraal. Twee weken lang konden reizigers een duik nemen in een levensgrote ballenbak en stemmen op actuele kwesties.
Op het nieuwe platform DIT gaat men op een respectvolle manier in gesprek over actuele kwesties in de samenleving. Het is een interactief online platform waar de lezer, kijker en luisteraar actief kan deelnemen aan het gesprek van de dag. Iedere dag worden actuele kwesties van meerdere kanten belicht. Van links tot rechts, van conservatief tot progressief. Iedereen is welkom om op een hoffelijke manier met elkaar in gesprek te gaan.
Samenwerking drie journalistieke programma’s
Op het DIT-platform slaan drie journalistieke EO-programma’s de handen ineen. Er zijn verhalen te lezen die je later op de dag terug hoort in het NPO Radio 1-programma Dit is de dag, waarbij ervaringsdeskundigen hun persoonlijke verhaal delen in het live-lunchprogramma Dit is de middag (NPO 1) en waarover het blikveld van de kijker verder verbreed wordt in Dit is de kwestie (NPO 2).
Dit is de dag in alle Staten
Tijdens de verkiezingsperiode reisde het radioprogramma Dit is de dag door Nederland. De speciale uitzendingen stonden helemaal in het teken van de Provinciale Statenverkiezingen en de waterschapsverkiezingen. Presentatoren Tijs van den Brink en Margje Fikse spraken elke dag met een landelijke politicus en de provinciale lijsttrekker van een partij.
Dit is de kwestie – Tijs corona-tweeluik
In het corona-tweeluik van Dit is de kwestie blikte Tijs van den Brink terug op de rol van journalistiek tijdens de coronacrisis. Hij was daarmee de eerste journalist die zijn eigen rol rond de verslaggeving en in talkshows tijdens de coronacrisis onderzocht. Tijdens dit corona-tweeluik sprak hij veel andersdenkenden en kreeg hij waardering van coronasceptici. Zo werd hij geïnterviewd door ‘De Andere Krant,’ ‘blckbx’ en door opiniemaker Marianne Zwagerman. Hiermee bereikten we veel mensen die we niet met de NPO en ‘mainstream’ media bereiken; namelijk mensen die de omroepen en media niet meer vertrouwen, maar alleen nog hun eigen nieuwsvoorziening volgen.
Dit is de dag verkiezingscafé
In 2023 organiseerde Dit is de dag het verkiezingscafé. Presentatoren Tijs van den Brink, Margje Fikse en Joram Kaat interviewden in verschillende kroegen in Nederland een lijsttrekker, samen met het publiek. In de overvolle cafés kon het publiek via een QR-code op bierviltjes vragen insturen voor de lijsttrekker. Het was een interactieve en leerzame avond, waarin de bezoeker een stap verder kwam in het maken van een stemkeuze.
Zieke Erfenis
De 31-jarige Nicole de Jong weet al sinds haar 15e dat ze mogelijk de Katwijkse ziekte heeft. Een ziekte waarbij ze grote kans heeft om op jonge leeftijd hersenbloedingen te krijgen. In haar podcast Zieke Erfenis vertelde ze het verhaal over het traject dat ze doorliep en hoorde ze de uitslag van haar DNA-onderzoek.
Maker Nicole de Jong: “In eerste instantie dacht ik dat mijn podcast alleen tot steun kon zijn voor mensen die in eenzelfde situatie zitten als ik: (risico) dragers of mensen met erfelijke aandoening in de familie. Maar het heeft ook op zorgprofessionals indruk gemaakt. Zo vertelde een medewerker van afdeling Klinische Genetica van het Radboudumc: “Ik heb mij nooit zo gerealiseerd hoeveel impact een erfelijke aanleg kan hebben en waar dit overal invloed op kan hebben. Bedankt, ik ga het aanraden bij mijn patiënten.” En deze reactie van een luisteraar raakte me ook enorm: “Ik wil je graag bedanken voor het maken van jouw eerlijke en open podcast. Hopelijk zal deze mijn kinderen steunen in het laten uitzoeken of zij belast zijn met mijn ziekte (en ja, ik voel me schuldig).” Het raakt me, omdat ik zo hoop dat deze podcast een handreiking kan zijn en het gesprek kan openen binnen families.”
Oog voor anderen | Gezellige Emptynesters
Soep, sores en soelaas
Bert van Leeuwen zoekt in Soep, sores en soelaas hoop en inspiratie bij mensen die in de randen van onze samenleving gedrukt worden. Hij is te gast op plekken waar het Leger des Heils werkt. Nieuw dit jaar was dat Bert deelnemers een paar weken volgde in plaats van een dag. “We merkten dat er veel meer te vertellen was over mensen”, licht programmamaker Daniël de Wit toe. “Het zijn stuk voor stuk verhalen van veerkracht.”
“Ik heb net de laatste aflevering gezien over onze locatie en ben geraakt. Ik vind het heel mooi hoe jullie de locatie in het zonnetje zetten en met zovele liefde en respect over de bewoners vertellen … De boodschap van mijn verhaal kwam goed naar voren … Dank jullie wel!” – Jelka, begeleider Leger des Heils
Pasen en Kerst onder vuur
Met Pasen en kerst is presentator Arjan Lock naar Oekraïne afgereisd. Hoe beleef je deze feesten in tijden van oorlog, dood en verdriet? Met deze vraag vertrok hij naar dit land.
In Pasen onder vuur reisde Arjan mee met Pavlo, die als vrijwillig kapelaan* de gesneuvelde soldaten bij het front ophaalt en ze thuisbrengt bij hun familie. En in Kerst onder vuur bezocht Arjan, net als in 2022, mensen die onder extreme omstandigheden toch vast blijven houden aan dat oeroude verhaal van licht en vrede.
Arjan Lock: “Ik wilde weten waar je hoop en moed vandaan haalt als de omstandigheden bar en boos zijn. Ook vind ik het belangrijk om het licht te brengen op plekken die vergeten dreigen te worden. Dat we iets van hoop kunnen brengen.”
* Een kapelaan is een rooms-katholieke parochiepriester die aan een pastoor is toegevoegd.
EO Metterdaad
EO Metterdaad is een wekelijks programma waarin we hoopvolle verhalen vertellen over mensen die leven in onrecht, nood en armoede. In deze verhalen vertellen we over wat Gods liefde wereldwijd voor mensen betekent. We werven ook fondsen voor de projecten die in beeld worden gebracht. Deze fondsen worden op een verantwoorde manier besteed via de stichting EO Metterdaad. In 2023 had EO Metterdaad ruim 3800 betrokken maandelijkse donateurs. Er werd zes miljoen euro opgehaald, waarmee 113 projecten in 43 landen wereldwijd werden gesteund.
Noodhulp aardbevingen Syrië en Turkije
Begin februari werden Syrië en Turkije opgeschrikt door aardbevingen, die miljoenen mensen hebben getroffen. Dit vroeg om onmiddellijke actie. EO Metterdaad zond twee tv-uitzendingen uit, waarin stilgestaan werd bij de ramp en geld opgehaald werd voor haar partnerorganisaties die werken in Syrië. Ook via andere EO-kanalen werd aandacht besteed aan de situatie in Syrië. EO Metterdaad is onderdeel van het Christelijk Noodhulpcluster, dat snel in actie komt met een noodhulpcampagne bij grote rampen en crises. Verschillende partners van EO Metterdaad zijn al jaren werkzaam in het noorden van Syrië. Daardoor konden zij direct noodhulp verlenen, zoals het uitdelen van warme kleding, dekens en voedsel en het verlenen van medische hulp aan gewonden.
Dreigende hongersnood Somalië
De kerstperiode van 2023 kwam EO Metterdaad in actie voor Somalië. ‘Ik had honger en jij gaf mij te eten.’ (Matteüs 25 vers 35, NBV21) luidde de boodschap van deze campagne. Het land wordt geteisterd door natuurrampen en een gewapend conflict. De vluchtelingenkampen zijn overvol en er is gebrek aan alles. Presentator Arjan Lock reisde met het team van EO Metterdaad af naar Somalië en zag met eigen ogen hoe het land lijdt onder honger. EO Metterdaad maakte in samenwerking met Nederland Zingt een speciale uitzending waar deze actie centraal stond.
Arjan over de reis: “Het was een enorm indrukwekkende reis. Niet alleen vanwege de onveiligheid die overal voelbaar is, maar vooral omdat er voor deze uithoek van de wereld nauwelijks oog is. Zoveel kwetsbare mensen snakken naar een plek waar genoeg te eten is, waar kinderen naar school kunnen en waar je niet bang hoeft te zijn dat je kinderen iets overkomt door terreurbewegingen. De kracht van de mensen daar, om ondanks alle tegenslag er toch voor elkaar te zijn, raakte me. Onder de meest beroerde omstandigheden, blijven mensen liefde geven. Dat wij, dankzij ruimhartige steun van onze giftgevers (echt heel gaaf!), samen met onze partnerorganisatie World Vision van betekenis kunnen zijn en hun laten merken dat ze niet worden vergeten; dat is van waarde.”
Open Huis tijdens Ontdekdezorg Week
Tijdens de speciale Ontdekdezorg Week in EO’s Open Huis liepen vijf bekende Nederlanders mee in de zorg om het werk aan den lijve te ondervinden. Presentator Henk van Steeg reisde met Anna Yilmaz, Joris Linssen, Berget Lewis, Syb van der Ploeg en Olga Commandeur naar vijf verschillende locaties in Nederland om zo de breedte van de zorg te laten horen.
“Door de verhalen te vertellen samen met Anna, Joris, Berget, Syb en Olga, kunnen we Nederland laten horen hoe mooi en belangrijk de mensen zijn die zich met hart en ziel inzetten voor anderen.” – Henk van Steeg
“Ik vind het een heel bijzondere ervaring om hier te zijn. We komen echt bij ze thuis. Ramona, Daniëlle en Chris hebben ieder een verhaal dat mij heeft geraakt. Maar wat mij vooral heeft geraakt, is hun openheid. Ik kom hier in hun huiskamer, als een vreemde. En dat het dan zo klikt …” – Berget Lewis
Hier en nu | Plannen en Rennen
Say HI to AI
Kunstmatige intelligentie, oftewel artificiële intelligentie (AI) is niet meer weg te denken en wordt steeds slimmer, beter en gebruiksvriendelijker. Ook de EO wil actief aan de slag met dit onderwerp. Welke mogelijkheden en gevaren zijn er? En wat kun je er nu eigenlijk mee als programmamaker, redacteur of podcastmaker?
In deze podcast, speciaal voor mediamakers, zochten presentator Rachel Rosier en AI-nerd Joris Cornielje dat uit. Met interessante gasten gingen zij in gesprek over hoe we AI kunnen omarmen en waar de grenzen liggen.
Aanvullend op deze podcast hebben we bij de EO verschillende sessies georganiseerd. Zo was er een AI-sessie voor collega’s en een ondernemersevent over dit onderwerp. Op het christelijke evenement Graceland was de EO ook aanwezig met een AI-paneltalk. Met een volledig gevulde zaal was dit een groot succes.
De Ongelooflijke Podcast
De Ongelooflijke Podcast is de podcast over de relevantie van het geloof in een steeds ongeloviger Nederland. Samen met vaste gast en theoloog Stefan Paas ontvangt presentator David Boogerd wekelijks een spraakmakende gast om over die relevantie in gesprek te gaan.
Voor het eerst werd een podcast ook een radioprogramma. De Ongelooflijke Podcast is sinds 1 januari elke zaterdagavond te horen op NPO Radio 1. Daarnaast is er sinds 2023 elke maand een live-uitzending van de podcast in een café in Utrecht. De bezoekers kunnen live vragen stellen aan Stefan Paas en de gasten. Het concept blijkt een groot succes, want het café zit elke keer helemaal vol.
“We hebben dit jaar veel nieuwe en bijzondere dingen mogen doen. De zaal zit tijdens de live-opnames altijd vol en we mogen zien wat onze podcast met mensen doet. We mochten ook een bijzondere podcast maken op Pinksterconferentie Opwekking. Daar zat ik met Stefan Paas en Marianne Thieme in de EO-truck en de luisteraars zaten buiten op het plein. Die was afgeladen vol. Dit was zo bijzonder! Daarnaast is De Ongelooflijke Podcast ook op NPO Radio 1 te horen. Hierdoor is ons aantal luisteraars gegroeid en veranderd van leeftijd. Het is fijn dat we nu breder gehoord worden en de podcast breed gedragen wordt.” – Presentator David Boogerd
De Spindoctors
Het jaar 2023 was een belangrijk verkiezingsjaar met de Provinciale Statenverkiezingen, waterschapsverkiezingen, de val van het kabinet in juli en de Tweede Kamerverkiezingen in november. In de podcast De Spindoctors praat Tijs van den Brink met spindoctors Raymond Mens en Julia Wouters. Zij namen de luisteraars in 2023 mee door de verkiezingscampagnes.
“De Spindoctors is in 2023 gegroeid naar ongeveer 30.000 luisteraars per aflevering. Tijdens de campagnes dit jaar snakten mensen naar informatie en duiding. Tijs, Raymond en Julia proberen politiek Den Haag te ‘ontspinnen’ om de luisteraar meer inzicht te geven in hoe het daar werkt. Mede door de uitgesproken karakters van Tijs, Julia en Raymond krijgen we veel reacties van luisteraars. En daar doen we het voor!” – Redacteur Guido van Dijk
Natuur en wetenschap | Kinderen en Tieners
Saïd & Anna
Saïd & Anna is een nieuwe kinderserie over twee beste vrienden die dagelijks te vinden zijn in de Repairshop van Saïds ouders. Terwijl kapotte spullen van de mensen uit de buurt daar met goed gereedschap worden gerepareerd, weten de kinderen hun eigen ‘probleempjes’ ook op geheel eigen, creatieve wijze te repareren. Want: alles verdient een tweede kans.
Saïd & Anna is op 21 oktober in première gegaan op CineKid. De eerste acht afleveringen zijn inmiddels op Zappelin uitgezonden én worden met begeleidend lesmateriaal aangeboden via SchoolTV. Na de eerste twee weken zat aflevering 1 al op 2224 views door klassen.
Docenten die de enquête invullen, geven het lesmateriaal en de serie gemiddeld een 8,5. Ze hebben inmiddels twee tot vijf afleveringen in de klas gebruikt. Een mooi resultaat voor SchoolTV.
Saïd en Anna is een uniek programma dat de EO in samenwerking met KetNet (België) en KiKa (Duitsland) heeft gemaakt voor NPO Zappelin.
In 2024 volgt een tweede deel van de serie.
Oog voor anderen | Zorgloos en Actief
EOdocs
De documentaires van EOdocs vertellen verhalen waarin de kernwaarden uit het christelijke geloof vertaald worden naar inspirerende, creatieve, auteurs gedreven documentaires waaruit compassie, hoop, gerechtigheid, menswaardigheid en gemeenschapszin spreekt. Films die onze blik verruimen, met soms grensverleggende, kritische of controversiële inhoud, maar die passen binnen de domeinen waar de EO voor staat. Daarnaast is de ambitie om op verbeeldende, cinematografische en gelaagde wijze bruggen te slaan tussen gelovigen, andersgelovigen en niet-gelovigen.
Dit jaar zond EOdocs het volgende uit:
- Negen EOdocs
- EOdoc jeugdserie Mijn ouders zijn gescheiden (vier afleveringen)
- 2Doc Zwart geluk (onderdeel Nacht van de Filmacademie 2023)
- 3Doc Lab Het Schooladvies
- Twee Teledoc Campus (Als ze er niet is en Het wonder van Oirsbeek)
- NPO 3 Kort And a happy new year
In de top 25 van best bekeken documentaires en best bekeken documentaireseries van de publieke omroep uit 2023 stonden vijf documentaires van EOdocs:
- Mijn grote broer
- Stil Water
- Meneer Pastoor
- Duutsers
- Mijn ouders zijn gescheiden (serie)
Drie EOdocs wonnen Gouden Kalveren (Zie paragraaf ‘In de prijzen’).
We lichten hieronder drie EO-documentaires uit.
Stil Water
De documentaire Stil Water volgde drie verschillende gezinnen die moesten leren omgaan met de realiteit van een kind, broertje of zusje met kanker. Stil Water toonde op een aangrijpende manier hoe het leven van de gezinsleden werd opgeschud door deze ziekte.
Trouw: “Films die je wakker houden hebben daar een reden voor” |
LINDA.: “Docu ‘Stil Water’ volgt gezinnen van kinderen met kanker: ‘Blijf praten over pijnlijke dingen’” |
Margit Balogh, hoofdredacteur van EOdocs: “De documentaire laat zien dat – in al het verdriet, wanhoop en verlies – de gezinnen een enorme draagkracht hebben, waarbij de saamhorigheid, het elkaar vasthouden en oprecht de ander zien waardevol en van betekenis is”
Naast de uitzending op 19 februari op NPO 2 waren er verschillende vertoningen met nabesprekingen en bijeenkomsten. Zo was er onder andere een vertoning op het Ingeborg Douwes Centrum (Expertisecentrum voor psychologisch (na)zorg bij kanker), gaf Marloes Louweres (internist-oncoloog LUMC) een besloten lezing voor specialisten, waarin ze fragmenten gebruikte. Op de Brussendag van het Prinses Máxima Centrum vertelde regisseur Simonka de Jong over Stil Water.
Mijn grote broer
Een dag voor de start van de Wereld Suïcide Preventie Week zond de EO de prijswinnende documentaire Mijn grote broer uit. Als de 22-jarige Arie plotseling een einde aan zijn leven maakt, ziet niemand dit aankomen. Zelfs zijn jongere broer Gijs en ouders niet. De documentaire volgde drie jaar lang het achtergebleven gezin, waarin ze probeerden te begrijpen waarom Arie deze keuze heeft gemaakt.
Prijzen:
Gouden Kalf voor Beste lange documentaire | Nederlands Film Festival 2023
Dutch Movies Matter Award | Movies That Matter 2023
Naast dat de documentaire op 3 september uitgezonden werd op NPO 2, waren er 19 vertoningen met achteraf een Q&A in filmhuizen door heel Nederland. Afwisselend waren de ouders, broer en regisseur Mercedes Stalenhoef daarbij aanwezig. De zalen waren altijd vol. Tijdens deze avonden waren er een samenwerkingen met onder andere Stichting 113 Zelfmoordpreventie, GGZ, Stichting Broerderziel, Stichting Nabestaan Na Zelfdoding Friesland en Humanitas.
Daarnaast heeft onder andere:
- Slachtofferhulp Nederland de film opgenomen in het lespakket.
- uitvaartonderneming DELA zeer veel vertoningen gehad, met Q&A’s en samenwerkingen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie.
- de rederij waar Arie in dienst was enkele bijeenkomsten met Stichting 113 Zelfmoordpreventie georganiseerd op schepen en binnen de organisatie.
- psychiater Jos de Keijser de film aan studenten van de Universiteit Groningen getoond met nagesprek.
- O.K. (Ouders Overleden Kind) vertoningen gehad in diverse steden.
- de Universiteit van Nijmegen i.s.m. Stichting 113 Zelfmoordpreventie enkele vertoningen voor studenten georganiseerd.
Volkskrant: ”De documentaire ‘Mijn grote broer’ is een aangrijpend rouwverslag van grote kwaliteit” |
Mijn vader, Nour & ik
Hoe voorkom je dat trauma’s van oorlog en een verleden als vluchteling overgedragen worden aan de volgende generatie? Regisseur Wiam Al-Zabari maakte voor zijn zoon Nour de persoonlijke film Mijn vader, Nour en ik over dit thema. In deze documentaire ging hij met zijn familie in gesprek over de onbeantwoorde vragen na hun plotselinge vlucht uit Irak.
Prijs:
Gouden Kalf – Beste korte documentaire
Naar aanleiding van deze documentaire zijn er vertoningen met nagesprekken georganiseerd voor mensen met een vluchtverleden. Als onderdeel van de impacttour zijn mensen met een vluchtverleden getraind om de film te modereren en de nagesprekken te leiden. Want hoe doe je dat, ruimte geven aan zulke persoonlijke verhalen? Hieruit zijn een tiental moderators opgeleid, die nu ingezet worden tijdens georganiseerde vertoningen door heel Nederland. De film wil een zo breed mogelijk publiek bereiken en is vertaald in het Engels en Arabisch en in Farsi. De moderatoren die de nagesprekken leiden spreken ook al deze talen. De film wordt ook ingezet voor mensen die werken met mensen met een vluchtverleden.
De nagesprekken hebben bij de bezoekers veel teweeggebracht. Hieronder twee quotes van bezoekers:
“Dit was de mooiste dag sinds ik in Nederland ben, dank je wel dat jullie me echt zien en horen.” – een bezoeker op een avond speciaal voor nieuwkomers
“Mijn vader was altijd zo gesloten, maar sinds die avond, waarop hij ook dingen heeft gedeeld over zijn verleden die ik nog niet wist, is hij losser geworden.” – een jonge vrouw die haar vader meenam naar een vertoning
“Ik kom uit een hele gesloten community en ik ben gewend om niet over mijn gevoelens te praten. Als moderator wil ik een ruimte creëren voor mensen met een Arabische achtergrond om hun gevoelens met elkaar te kunnen delen.” – een moderator
Opgroeien en gezin | Gewoon Gemiddeld
Pubergedoe
Dit jaar bracht de EO een nieuw magazine Pubergedoe uit. Het is een magazine voor ouders met een puberzoon of -dochter die af en toe met de handen in het haar zitten. Het is een uniek magazine vol herkenbare verhalen, de artikelen steken de lezer een hart onder de riem en schuwen daarbij geen taboes. Want: gedeelde smart is halve smart.
Vallen en opstaan | Plannen en Rennen & Gewoon Gemiddeld
Waar doen ze het van?
In 2023 werd het derde seizoen van het programma Waar doen ze het van? uitgezonden. Het programma volgde een half jaar lang vier gezinnen die moeten rondkomen van heel verschillende maandbudgetten. Deze serie maakt herkenbare dilemma’s over geld en armoede voor een breed publiek bespreekbaar.
Het team kijkt met succes terug op het derde seizoen. Zo was de eerste aflevering de best bekeken EO-aflevering, met ruim een miljoen kijkers, en is het programma het meest bekeken door de Whize-doelgroep Gewoon Gemiddeld. De eerste vier afleveringen zijn de meest gestreamde EO-uitzendingen van 2023.
Eva
Magazine
Eva-magazine is hét tijdschrift voor vrouwen die zoeken naar diepgang en verbinding. In elk nummer staan inspirerende artikelen over geloof, relaties en psychologie, columns en persoonlijke levensverhalen die raken. De lezer krijgt daarnaast tips op het gebied van lifestyle, boeken en uitjes. Elk nummer in 2023 had een ander thema, dat raakte aan de pijlers positie van de vrouw, betekenisvolle relaties en (mentale) gezondheid.
Ondersteboven – Eva special
Nieuw in 2023 was het magazine Ondersteboven. Een special van Eva over liefde en relaties.
Het magazine staat boordevol artikelen, tests en oefeningen waarmee je je liefdesrelatie gezond en bruisend houdt. Bij het magazine is gratis de onlinetraining van relatietherapeut Julie Sharon aan te vragen. De training gaat over vriendschap als basis voor je relatie en communicatie in je relatie.
Trainingen
In 2023 had Eva de volgende trainingen:
- Hoogsensitief leven
- Leren rusten
- Groeien in goede gewoontes
- Nieuw (bij Ondersteboven): Upgrade je relatie, verbeter je communicatie
- Nieuw: Hoe vind je zingeving in de stilte?
Eva socials
Eva Facebook | beste posts
#1 post bereik | “Dat wist ik niet. Waarom heb je het niet verteld?” 😔 📺 In het TV-programma ‘Waar doen ze het van?’ openen vier families hun huishoudboekje.
#1 post likes | Ze telde de planken op de vloer en de schrootjes aan het plafond. Want de zondagse diensten vond Janneke Jelies maar saai.
#1 post engegement (2,27%) | Mijn oproep aan ouders: wees gelukkig en tevreden als je kind een advies krijgt wat bij hem/haar past.
Eva Instagram | beste posts
#1 post met samenwerking (collab) | “Dat dééd je toch niet, de babyfoon uitzetten? Dat was mijn navelstreng met de kinderen boven!” |
#1 bereik | “Het verplicht naar de kerk gaan – ik haatte het.” |
#1 likes | Als je naar de familie Bredewold kijkt denk je dat je dubbel ziet… |
#1 reacties | Nannette wilde altijd al moeder worden. |
Vieren en herdenken | Gewoon Gemiddeld
De nacht van ‘53
Zeventig jaar geleden vond de grote Watersnoodramp in het zuidwesten van Nederland plaats. Om deze ramp te herdenken hebben de EO en Omroep Zeeland in samenwerking met het Watersnoodmuseum een tv-special ontwikkeld: De nacht van ’53. Presentator Kefah Allush nam de kijker mee in de spannende uren vlak voor- en vlak nadat de dijken breken. Op verschillende historische locaties in Zeeland bracht Kefah het verhaal van die nacht tot leven, van uur tot uur.
De serie wordt gekenmerkt door ‘levensechte’ computerbeelden. Regisseur Jos de Jager: “Door computer generated images is het alsof je als kijker zelf op een van de rampplekken staat, zoals de Hoofdpoortstraat in Zierikzee, waar vloedplanken waren aangebracht om het water tegen te houden. Je ziet hoe deze planken breken, waarna het water binnenstroomt.” Deze beelden brengen de ramp nog dichterbij.
“De overlevenden gebruikten weinig woorden, maar je zag het als kijker moeiteloos voor je. En je voelde het.” AD, 2 februari (Angela de Jong)
“Een verhaal zwaarder dan de zwaarste Zeeuwse klei, dat ik niet eerder zo kernachtig verteld heb zien worden. Indringend en aangrijpend.” De Volkskrant, 2 februari (Arno Haijtema)
Podcast De Rampnacht
Met de jeugdpodcast De Rampnacht werd het verhaal begrijpelijk gemaakt voor kinderen en jeugd – waarmee het verhaal over de Watersnoodramp door generaties heen wordt verteld. In de podcast gaat Janna (12) op zoek naar het verhaal van opa Pieter. Welke beslissing houdt hem zoveel jaar na de ramp nog steeds bezig? Scènes uit 2023 en 1953 wisselen elkaar af.
Geboeid – terug naar Indonesië
In het programma Geboeid – terug naar Indonesië reisde presentator Dwight van van de Vijver samen met drie jongvolwassenen van Indische en Molukse afkomst terug naar het land van hun voorouders. Alle drie deelden ze dezelfde vraag: “Hoe zag het leven van mijn voorouders eruit en wat heeft dat voor effect op mijn leven vandaag?”
Op woensdagavond 24 januari vond er een gespreksavond rondom het programma plaats bij Beeld & Geluid in Den Haag. Op deze avond ging Dwight van van de Vijver in gesprek met deelnemers van het programma over wat deze bijzondere reis hen heeft gebracht. Daarna volgde een gesprek met mediamakers, waaronder een collega van Omroep ZWART, over de verantwoordelijkheid die de media kunnen nemen in thema’s als deze. Een mooie samenwerking tussen de EO, Beeld & Geluid en Het Indisch Herinneringencentrum waarbij het belang van programma’s maken over onderwerpen zoals dit weer duidelijk werd.
Stralend Kerstfeest
Voor Stralend Kerstfeest werd een gloednieuw koor gevormd in Amsterdam-Zuidoost, een van de eenzaamste wijken van Nederland. Onder leiding van dirigent Stefano Caruso heeft dit speciale Zuidoost Zingt Koor zich voorbereid op een optreden in DeLaMar in Amsterdam. Het programma werd gepresenteerd door Bert van Leeuwen en was een samenwerking tussen de EO en het Leger des Heils.
Het kerstverhaal werd dit jaar op een nieuwe manier verteld, namelijk door middel van graffiti. Deze unieke manier gaf een twist aan het klassieke verhaal en vertelde op een nieuwe manier de boodschap van kerst.
‘“Normaliter zitten we hier gewoon in de woonkamer met elkaar spelletjes te spelen of te praten, maar nu kunnen we met het lied dat we gaan zingen ook echt iets neerzetten als groep. Dat verbindt en brengt eenheid.” – Twee vrijwilligers van het Leger des Heils, die ook meezongen in het koor.
Zingen en bidden| Gewoon Gemiddeld
Zing!
In het nieuwe programma Zing! wilden 36 zanggroepen niets anders dan met hun mentor aan de slag gaan om de titel ‘Beste zangroep van Nederland 2023’ te winnen. Tania Kross, Glen Faria en Roel van Velzen waren dit jaar de mentoren. De presentatie was in handen van Giovanca Ostiana en Anne-Mar Zwart.
Een op de tien Nederlanders zingt in een zanggroep. Dat maakt zingen in groepsverband een populairdere hobby dan voetballen. Acht zaterdagen was te zien wat de grote aantrekkingskracht van zingen is: zingen verbindt en geeft energie.
Op YouTube werden de persoonlijke verhalen van de deelnemers uitgelicht in de serie Een toontje dieper. Op Facebook kwamen opvallend veel positieve reacties binnen, met als boventoon: mensen genoten van het programma.
Zingen en bidden | Gezellige Emptynesters
Nederland Zingt
Nederland Zingt is hét christelijke muziekprogramma van de EO en dé plek waar muzikale tradities samenkomen en kerkmuren verdwijnen. De hele week wordt nieuws over muziek gedeeld op de site en socials, en op zaterdag te zien op NPO 2.
In 2023 heeft Nederland Zingt voor het eerst in coproductie uitzendingen gemaakt. Zo is de gehele Open Doors Dag opgenomen en zijn er meerdere uitzendingen van Nederland Zingt mee samengesteld. De kerstuitzending op eerste kerstdag is in samenwerking met Muzikale Klanken gemaakt, waar gekozen is voor een meer klassiek geluid.
Nederland Zingt Events
Nieuw dit jaar was het Nederland Zingt Event, dat twee keer per jaar plaatsvindt op verschillende locaties in Nederland. Het vervangt de Nederland Zingt Dag die jarenlang in Utrecht plaatsvond. Met deze opzet komt Nederland Zingt dichter bij mensen in het land en blijft het mogelijk om samen te genieten van een muzikale dag.
De eerste editie vond plaats in de Grote Kerk in Apeldoorn, de tweede editie in de Hooglandse Kerk in Leiden. De events bestonden uit een ochtend- en middageditie. Het programma was, op enkele liederen na, hetzelfde.
Het laatstgenoemde event kreeg het hoogste rapportcijfer ooit voor een Nederland Zingt opname.
2.3 Corporate campagne
Wat is (Pasen/Pinksteren)
In 2022 was de vraag ‘Wat is Pinksteren?’ de meest gegoogelde vraag in Nederland. Dit was aanleiding om duurzame content te maken rond deze vraag, zowel online als lineair. Hieruit ontstond de campagnetitel ‘Wat is ..?’. Op deze manier willen we op de lange termijn vindbaar zijn als betrouwbaar antwoord op de vraag naar de betekenis van christelijke feestdagen. We maakten rond Pasen en Pinksteren de campagnes ‘Wat is Pasen?’ en ‘Wat is Pinksteren?’. Aanvullend hadden we de lineaire tv-titels Wat is Pasen? en Wat is Pinksteren?, die werden uitgezonden op desbetreffende feestdagen rond het middaguur op zondag op NPO 2. De tweede titel werd in de avonduren herhaald en bereikte bijna 300.000 kijkers.
Kerstcampagne
De corporate kerstcampagne 2023 richtte zich op de vraag ‘Wie ben jij in het kerstverhaal?’, met als beoogde doelgroep Gewoon Gemiddeld. Daarvoor was een kersttest ontwikkeld, waarin je kon ontdekken op welk personage uit het kerstverhaal je het meest lijkt. De campagne had als doel verkeer te realiseren naar eo.nl/kerst, mensen kennis te laten maken met het kerstverhaal en echte gesprekken (rondom het kerstverhaal) op gang te brengen. De kersttest is gepromoot via onder andere de kerstspot op tv, in advertenties, in een online campagne, op social media van de EO en met een QR-code naar de test in kerstprogrammering.
Resultaten
- 57254 deelnemers test (20.000 was het doel)
- 10114 inlogs na de test en daarmee deelnemer aan de gekoppelde winactie;
- 4428 aanvragen gratis product (Eva 1231, raad het kerstfiguur spel 1216, gesprekskaartjes 1202);
- de kerstcampagnepagina was tussen 4 december en 4 januari de best gelezen pagina op eo.nl, met een betrokkenheidspercentage van 76,52% en een bezoekersaantal van 70.000.
2.4 In de prijzen
EOdocs
EOdocs sleepte ook in 2023 veel prijzen en nominaties binnen. Ze wonnen drie Gouden Kalveren op het Nederlands Film Festival 2023:
- Mijn vader, Nour en ik | Gouden Kalf – Beste korte documentaire
- Mijn grote broer | Gouden Kalf – Beste lange documentaire
- De man uit Rome | Gouden Kalf – Beste muziek
In totaal werden er zes documentaires genomineerd voor Gouden Kalveren. Naast bovenstaande, waren ook de volgende documentaires genomineerd:
- A way to B | Beste lange documentaire
- The Dmitriev Affair | Beste lange documentaire
- My Maysoon | Beste korte documentaire
De man uit Rome was zelfs in vier categorieën genomineerd: Beste Muziek, Beste Montage, Beste Production Design en Beste Sound Design.
Handen aan de couveuse
Het ingrijpende programma Handen aan de couveuse (dat in september 2022 te zien was op NPO 1) was genomineerd voor een Gouden Televizier-Ring. In het programma liep presentator Anne-Mar Zwart mee op de kwetsbare afdeling ic Neonatologie van het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis. Ze gaf het publiek zo een inkijkje in een plek waar normaal niemand komt. Anne-Mar: “Ik zie de nominatie als een enorme eer voor alle makers, ouders en het zorgpersoneel in deze zesdelige serie.”
2.5 Samenwerkingen
Hierbij een greep uit de samenwerkingen van 2023.
EO en IZB | Eerst Dit
Eerst Dit is een dagelijkse Bijbelpodcast. Elke dag ontvangen luisteraars in zeven minuten een Bijbellezing en een relevante overdenking, gemaakt en verzorgd door de EO en IZB.
EO en Leger des Heils | Soep, sores en soelaas / Stralend Kerstfeest
Dit jaar werkten de EO en het Leger des Heils aan meerdere projecten samen, zoals Soep, sores en soelaas en Stralend Kerstfeest. Over beide programma’s lees je meer eerder in dit hoofdstuk.
EO en Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) | Bijbelen met sterren
Het meest gelezen boek ter wereld stond centraal in het nieuwe programma Bijbelen met sterren. Drie BN’ers gingen met elkaar in gesprek over Bijbelteksten. Elk namen ze een eigen tekst mee die verband houdt met hun levensverhaal. Bijbelen met sterren is een samenwerking van de EO met het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap
EO en Mercy Ships | Topdoks in de tropen
Voor het kinderprogramma Topdoks in de tropen reisden Rachel Rosier en Elbert Smelt naar Sierra Leone. Ze bezochten het gigantische ziekenhuisschip De Global Mercy. Dit is ‘s werelds grootste ziekenhuisschip (van Mercy Ships).
EO, Omroep Zeeland en Watersnoodmuseum | De nacht van ‘53
Om de Watersnoodramp van ’53 te herdenken, hebben de EO en Omroep Zeeland in samenwerking met het Watersnoodmuseum een tv-special ontwikkeld: De nacht van ’53. Presentator Kefah Allush nam de kijker mee in de spannende uren vlak voor- en vlak nadat de dijken breken. Op verschillende historische locaties in Zeeland bracht Kefah het verhaal van die nacht tot leven, van uur tot uur.
EO en Open Doors | Open Doors Special
Nederland Zingt maakte twee bijzondere uitzendingen vanuit de Open Doors-dag.
In de eerste aflevering ging presentator Jurjen ten Brinke in gesprek met de Iraanse zangeres Darya. Ze spraken over de waarde van muziek, juist als je met vervolging te maken hebt. In de tweede uitzending sprak Simon Visser van Open Doors een prachtige bemoediging: “We mogen weten dat het gevoel van teleurstelling of eenzaamheid niets zegt over de aanwezigheid van God in ons leven.”
EO en Protestantse Kerk Nederland (PKN) | Hoedan
In 2023 hebben de EO en PKN gewerkt aan Hoedan. Als twee missiegedreven organisaties zijn we steeds op zoek naar de juiste toon voor de doelgroep. Ook zijn we in gesprek over de betekenis van de woorden zingeving en levensbeschouwing en hoe dit vormgegeven wordt in de content op Instagram, YouTube, televisie en events. De EO en PKN vinden verbinding in de missie om iets van Gods liefde uit te delen, maar ook in het feit dat we doelgroepen opnieuw moeten ontdekken. Dat gaf in 2023 veel energie om samen aan de slag te gaan met Hoedan.
EO, Raad van Kerken en KRO-NCRV | Nationale Gebedsviering: Vrede voor Oekraïne
Op 24 februari was het precies een jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. De oorlog en de desastreuze gevolgen ervan voor het land en zijn inwoners maken stil. Daarom hield de Protestantse Kerk Nederland samen met de Raad van Kerken en de Oekraïense gemeenschap in Nederland een gebedsviering voor vrede in de Domkerk in Utrecht, waar Nederlanders en Oekraïners samen het licht van hoop ontstaken. KRO-NCRV en de EO zonden deze dienst gezamenlijk uit.
Omroep ZWART en EO | Vier Keti Koti – herdenking slavernijverleden
Het was in 2023 precies 150 jaar geleden dat de slavernij in Suriname en de Caraïbische eilanden bij wet werden afgeschaft. Ter gelegenheid hiervan produceerden Omroep ZWART en EO een groots liveconcert in het Tropenmuseum in Amsterdam, waarin verhaal, muziek, dans en spoken word elkaar in rap tempo afwisselden. Presentatie lag in handen van Veronica van Hoogdalem (Omroep ZWART) en Giovanca Ostiana (EO).
2.6 Vooruitblik: Jezus2033
In december lanceerde de EO Jezus2033. Over tien jaar is het volgens het officiële christelijke verhaal 2000 jaar geleden dat Jezus opstond uit de dood. Nog steeds is Zijn invloed op onze samenleving en cultuur onvergelijkbaar groot. Toch zegt maar twintig procent van de Nederlanders Jezus relevant te vinden voor hun eigen leven. Dat blijkt uit een onderzoek dat in opdracht van de EO is uitgevoerd. De EO wil de komende tien jaar het verhaal van Jezus voor alle Nederlanders relevant maken met 2033 als centraal jaar om stil te staan bij 2000 jaar christendom.
Niet meer relevant
Uit het onderzoek, uitgevoerd door onderzoeksbureau Data IM onder een representatieve groep van 1546 Nederlanders, blijkt dat nog één vijfde van de Nederlanders wordt geïnspireerd door Jezus en Hem relevant voor hun eigen leven vindt. Vooral ‘eerlijkheid’ waarderen Nederlanders aan Jezus, nog meer dan rechtvaardigheid en opkomen voor zwakken. Verder is opvallend dat van de mensen die zichzelf christen noemen maar 65% door Jezus wordt geïnspireerd.
Meer resultaten van het onderzoek vind je op DIT, het journalistieke platform van de EO.
De EO heeft alle reden om komende tien jaar dit verhaal richting het symbolische jaar 2033 met zoveel mogelijk Nederlanders te delen. Als uitgesproken christelijke omroep met een duidelijke missie is tweeduizend jaar christendom een belangrijke aanleiding om dit verhaal weer centraal te stellen. Daarom zal de EO de komende tien jaar ruim aandacht geven aan Jezus2033, te beginnen met een speciale podcast over het leven van Jezus, die volgend jaar gelanceerd wordt.
EO-directeur Arjan Lock: “Onze missie is om te vertellen over Gods liefde voor iedereen en over het volgen van Jezus, maar dit onderzoek leert ons ook dat het belangrijk is om te weten wie Jezus dan volgens Nederland is. We zullen dan ook de komende tien jaar nog twee keer een onderzoek doen om te zien of we slagen in onze missie om Jezus relevant te maken voor Nederlanders. Nederland heeft een dragend verhaal nodig en wij geloven dat dit het beste verhaal is. Het verhaal van Jezus, gekoppeld aan belangrijke dagen door het jaar heen zoals kerst, Goede Vrijdag of de opstanding met Pasen is een krachtige manier om Nederlanders ook in de toekomst samen te brengen rond geloof, hoop en liefde. Waarden die onze samenleving mooier maken.”
03 De EO in cijfers
De EO in in cijfers
In dit hoofdstuk vind je een greep uit de cijfers van EO-kanalen.
Radio
Aantal radio-uitzendingen: 1.805
Aantal uren radio in 2023: 3.254
Top 5 | EO radioprogramma’s 2023
- Martine in de middag
- Open Huis (ma-vr)
- Langs de lijn en Omstreken (di-vr)
- Geld of je leven
- Dit is de dag
Televisie
Top 5 | EO lineaire kijkcijfers 2023 (aantal kijkers)
Waar doen ze het van? – Wie is wie? | 1.046.000
Op1 (EO) – 21 november 2023, de avond voor de Tweede Kamerverkiezing | 985.000
Waar doen ze het van? – slot | 957.000
Zing! – De audities (1, 27 mei) | 957.000
Zing! – De finale | 940.000
Televisie
Aantal uitzendingen op tv: 1.025
Aantal uitzendingen op tv (inclusief herhaling): 4.035
Aantal uren tv in 2023: 1.118
Aantal uren tv in 2023 (inclusief herhalingen): 1.417
Hoogst gewaardeerde EO-programma (cijfer)
-
- Dynasties II (aflevering 2, 3 en 4) – 8,7 en 8,5
- De nacht van ’53 – 8,6
- EOdoc Stil Water – 8,5
Top 10 | EO streamstarts 2023 (aantal streamstarts)
Podcasts
Nieuwe EO-podcasts in 2023
Long Covid en de kwakzalverindustrie
De Rampnacht
Zieke Erfenis
Life Rules
Altijd weer die Bach
Dit is mijn lied
Hoedan de podcast
Ezel Chiel
Say HI to AI
Dit is de dag
Aantal plays van podcasts
Aantal plays 2023: 15813332
Stijging t.o.v. 2022: 2.981.026
(Aantal plays 2022: 12.832.306)
Top 5 | Best beluisterde afleveringen (aantal plays)
De Ongelooflijke Podcast – Aflevering 145 Vreugde (en God) vinden in extreme economische tijden | 40300
De Ongelooflijke Podcast – Aflevering 143 Wat moet je weten over 75 jaar Israël en het conflict met de Palestijnen | 37800
De Spindoctors – Seizoen 5, aflevering 23 Moet je nu wél of niet met Wilders gaan praten? | 35300
De Spindoctors – Seizoen 5 aflevering 22 Hoe de campagne van de VVD mislukte | 35100
De Ongelooflijke Podcast – Aflevering 170 Waarom Wilders heeft gewonnen en Nederland verrechtst | 34900
Top 5 | Best beluisterde podcasts (aantal plays)
EO.nl
EO.nl totaal aantal bezoekers
6642607
Gemiddeld aantal bezoekers per maand
553550
Door welke zoekwoorden belanden mensen op eo.nl
- EO
- Waar doen ze het van?
- Eerst Dit
- Midlife crisis man
- Dwight van van de Vijver
Top 3 | EO.nl best gelezen artikelen (aantal bezoeken)
1 Visie – Familie Jelies: ‘We willen iets nieuws opbouwen in Spanje’ | 98.644
2 Eva – Familie Adema in ‘Waar doen ze het van?’: “Het was altijd al mijn doel om miljonair te worden.” | 76.434
3 EO.nl – Klokkenluider Roelie Post raakte alles kwijt en leeft een eenzaam leven | 73.745
Top 3 | EO.nl best bezochte pagina (aantal bezoekers)
1 Homepage EO.nl | 296037
2 Podcast: Eerst Dit | 101724
3 Programmapagina | 93715
Top 3 | Aantal hartjes
1 Birgul is gedupeerde in de toeslagenaffaire en moest 75.000 euro terugbetalen | 17.131
2 Klokkenluider Roelie Post raakte alles kwijt en leeft een eenzaam leven | 6.089
3 Familie Jelies: ‘We willen iets nieuws opbouwen in Spanje’ | 5.945
Cijfers mijneo.nl
13000 gebruikers
Door in te loggen bij mijneo.nl kunnen gebruikers artikelen hartjes geven en daarmee opslaan in hun account en programma’s en personen volgen. Volgend jaar worden de opties voor gebruikers uitgebreid.
Socials EO
YouTube | Beste video
Ik verdien €130.000 per maand – Waar doen ze het van? | 9723087 vertoningen
Instagram | Beste post (#1 bereik & #1 engagement)
#1 bereik | Reel – Het Familiediner met Jannie en Jolanda die al 17 jaar ruzie hebben vanwege cola | 126.177
(Gemiddeld bereik is 42.486)
#1 engagement | Reel – De Verandering met Donna: ”Mama, je bent nu zo lief” | 6,28%
(Gemiddeld engagement is 1,90%)
Facebook | Beste post (#1 bereik & #1 engagement)
#1 bereik | Post met fragment – ‘Waar doen ze het van?’ Geef jij fooi in een restaurant? | 1725288
#1 engagement | Post – Kefah Allush is jarig! Hij is vandaag 54 jaar geworden | 4,87%
X | Beste post (#1 bereik & engagement)
#1 bereik | Fragment – Influencers hebben een rol in het voorkomen van … | 211350
#1 engagement | Vanaf maandag 16 oktober is @bertvleeuwen 5 weken te … | 1,6%
TikTok | EO BEAM
#1 bereik | @eobeam, 9 augustus, “Ik ben uiteindelijk thuisgebleven.” Er worden veel te veel kinderen en jongeren gepest… Wat zou jij doen als je dit zag gebeuren? #eobeam #pesten #walibi | 1267215
#1 engagement | @eobeam, 6 december, “Jij doet er toe & God houdt van jou’ #eobeam #eojd2023 #eojongerendag | 23,74%
TikTok | EO Hoedan
#1 bereik | @eohoedan, 27 december, Ai, wist jij dit?! Hele video over ADHD: zie bio #adhdnederland #adhdmedicatie #adhdproblemen #adhd | 1249748
#1 engagement | @eohoedan, 29 november, Mogen we hem als opa #wijsheid #levenswijsheid #ouderen #wijzewoorden | 11,75%
De engagement rate meet het niveau van interactie en betrokkenheid van de bezoekers van een post. Interactie en betrokkenheid is liken, reageren, delen of opslaan. Het geeft daarmee een indicatie of de content goed aansluit bij wat de bezoekers interesseert of aanspreekt.
Visie
Aantal edities: 42
Gemiddeld gedrukte oplage: 59282
Eva
Aantal edities: 6
Gemiddeld gedrukte oplage: 25683
Eva relatiemagazine – Ondersteboven
Special over liefde en relaties met gratis online training.
Aantal verkocht: 1114
BEAM
Aantal edities: 4
Gemiddeld gedrukte oplage: 29613
Pubergedoe (special)
Een magazine voor puber ouders die af en toe met de handen in het haar zitten.
Aantal verkocht: 2664
Aantal exemplaren gedistribueerd aan supermarkten en kiosken: 5000
EO Algemeen
Aantal vrijwilligers: 1287
Aantal medewerkers: 406
Aantal leden EO-panel: 1880
04 Bestuursverslag
Afgelopen jaar was het tweede jaar dat we gewerkt hebben met het Meerjarenbeleidsplan (MJB) 2022-2025 als uitgangspunt.
De vier kernopgaven uit het MJB zijn:
- De liefde van God binnen de publieke omroep zichtbaar maken.
- Werken aan herkenbaarheid door ons te richten op specifieke domeinen en thema’s.
- Beter aansluiten bij specifieke doelgroepen en hen goed leren kennen.
- Een gezonde bedrijfsvoering om deze ambities waar te maken.
In het jaarplan voor 2023 zijn de vier kernopgaven uit het MJB uitgewerkt in zes jaardoelen met succescriteria.
Doel 1 | In alles wat je doet, vind je de balans tussen expliciet en inclusief.
We hebben benoemd dat elke medewerker balans in het werk vindt tussen expliciet zijn over geloven op een inclusieve manier. Het publiek en onze stakeholders moeten ons hier steeds meer aan gaan herkennen.
Doel 2 | De samenleving herkent ons aan de thema’s Geloven en vragen, Hier en nu, Afscheid en rouw en Oog voor anderen.
Bij deze geprioriteerde thema’s is met name gewerkt aan de groei van de online communities.
Doel 3 | De betrokkenheid van de doelgroepen Gewoon Gemiddeld, Gezellige Emptynesters, Landelijke Vrijheid, een deel van Jong en Hoopvol en kinderen en tieners is vergroot.
Afgelopen jaar hebben we de doelgroepen steeds beter leren kennen. Zo kunnen we content maken die steeds meer bij hun behoeften aansluit.
Doel 4 | We zorgen voor een stevige en duurzame groei van inkomsten.
Concreet is bij dit doel gezocht naar nieuwe inkomstenstromen en hebben we het ondernemersnetwerk uitgebreid.
Doel 5 | We werken intensief samen met andere omroepen.
Zowel op het gebied van contentproductie als bij bedrijfsvoering is samengewerkt met andere omroepen.
Doel 6 | Alle contentmakers werken gedreven samen aan een teamdoel in een multidisciplinair team.
De transformatie die we in 2021 hebben ingezet, is ook in het afgelopen jaar – met vallen en opstaan – volop doorgegaan. We hebben al een grote stap gezet, maar ook komend jaar blijft dit proces doorgaan.
Het hele jaar hebben we met elkaar aan deze doelen gewerkt, strategiesessies gehouden, de tussentijdse stand van zaken gedeeld en evaluaties gehouden om te bespreken of de doelen zijn gehaald.
We vonden het belangrijk om de medewerkers te zien en te horen over het transformatieproces EO beweegt. Daarom zijn er luistersessies georganiseerd met alle teams. Ook hebben we gewerkt aan de onderlinge verbondenheid met verschillende activiteiten en bijeenkomsten, waaronder het wekelijkse Wij-ding, een paasviering en een Kerstival.
Raad van bestuur
De raad van bestuur (rvb) is verantwoordelijk voor het beleid van de EO. De rvb stuurt en coördineert alle processen die de resultaten en de kwaliteit van de werkzaamheden van de EO dienen. Het meerjarenbeleidsplan, het jaarplan en de begroting zijn onderdelen van de beleidscyclus. De raad van bestuur legt over het beleid verantwoording af aan de raad van toezicht, de ledenraad en andere stakeholders.
De raad van bestuur bestaat uit één persoon, Arjan Lock, en wordt ondersteund door een bestuursadviseur, een bestuurssecretaris, de adjunct-directeur en een portfolioteam (PMT). De bestuurder is in 2023 herbenoemd voor een periode van vijf jaar.
Ledenraad
Vergaderingen
In 2023 heeft de ledenraad drie keer vergaderd: in april, september en december.
De ledenraad stelde in de vergadering van april de jaarrekening 2022 vast en verleende decharge voor het gevoerde beleid door het bestuur en het gehouden toezicht door de raad van toezicht (rvt). De rvb informeerde de ledenraad tijdens de vergaderingen over belangrijke ontwikkelingen bij de EO, de NPO en over de politieke ontwikkelingen betreffende de toekomst van het publieke bestel. Aan de orde zijn gekomen onder andere: het strategietraject tussen de omroepen en de NPO, het rapport van de commissie-Van Geel en de werkzaamheden van de commissie-Van Rijn.
In de vergadering van april is afscheid genomen van 29 vertrekkende ledenraadsleden. In de junivergadering hebben we 27 nieuwe leden verwelkomd. Het is niet gelukt alle vacatures in te vullen. Er blijven tien plekken in de ledenraad onbezet.
In de septembervergadering is uitgebreid de tijd genomen om kennis te maken met de nieuwgekozen ledenraadsleden. Ook werd de ledenraad bijgepraat over het strategietraject tussen de omroepen en de NPO en het rapport van de commissie-Van Geel.
Daarnaast sprak de ledenraad in december over een statutenwijziging om de samenstelling van de ledenraad te kunnen wijzigen. Een werkgroep vanuit de ledenraad heeft een voorstel gedaan richting de rvb. De ledenraad vervulde hiermee een belangrijke klankbordrol voor de rvb.
Werkbezoek
Er is dit jaar één werkbezoek georganiseerd in november. Het onderwerp AI kon rekenen op grote belangstelling. Het onderwerp werd van verschillende kanten benaderd: de snelle ontwikkeling zoals die nu gaande is, een ethische bezinning daarop en de toepassing voor de EO. Uit de vragen bleek de grote betrokkenheid en interesse van de ledenraadsleden. Dat maakte dit werkbezoek tot een van de best bezochte van de afgelopen jaren.
Benoeming nieuwe voorzitter en nieuw lid rvt
De zittingstermijn van de huidige voorzitter Willem Smouter is met een jaar verlengd tot 1 februari 2024, omdat er nog geen nieuwe voorzitter is benoemd. Het streven is om in januari 2024 meer zicht te hebben op de invulling van deze vacature. Elvira Sweet, nu vicevoorzitter van de rvt, zal tijdelijk het voorzitterschap waarnemen zolang er nog geen nieuwe voorzitter is benoemd.
Omdat de termijn van Evert-Jan Ouweneel afliep, is er een commissie aangesteld om deze vacature te vervullen. De commissie bestond uit Ciska Westers (voorzitter en lid ledenraad), Bernard Jonker (lid ledenraad) en Wilmie Riemer (lid rvt). In deze vacature is Remco Hempenius voorgedragen en door de ledenraad benoemd als nieuw lid van de rvt. Hij start per 1 januari 2024.
Raad van toezicht
De raad van toezicht (rvt) bestond in 2023 uit de volgende leden:
- Willem Smouter (voorzitter)
- Elvira Sweet (vicevoorzitter)
- Evert-Jan Ouweneel (vicevoorzitter)
- Pieter Oudenaarden
- Wilmie Riemer (secretaris)
- Sipke Spoelstra
- Ruth Peetoom
Rooster van aftreden:
|
Naam |
Datum benoeming |
Datum (eventuele) herbenoeming |
Uiterste datum aftreden |
|
Willem Smouter (voorzitter) |
01-01-2015 |
01-01-2019 |
31-01-2024 |
|
Evert-Jan Ouweneel |
01-01-2016 |
01-01-2020 |
31-12-2023 |
|
Pieter Oudenaarden |
01-04-2017 |
01-01-2021 |
31-12-2024 |
|
Elvira Sweet |
01-01-2021 |
01-01-2025 |
31-12-2028 |
|
Wilmie Riemer |
01-01-2022 |
01-01-2026 |
31-12-2029 |
|
Sipke Spoelstra |
01-01-2022 |
01-01-2026 |
31-12-2029 |
|
Ruth Peetoom |
01-01-2023 |
01-01-2027 |
31-12-2030 |
Vergaderingen
De rvt hield in 2023 vijf reguliere vergaderingen. Geen van de leden was frequent afwezig. Het bestuur was bij het grootste deel van de reguliere vergaderingen aanwezig, met uitzondering van een aantal agendapunten die buiten aanwezigheid van het bestuur besproken moesten worden. De financiële commissie en identiteitscommissie vergaderden elk drie keer. De remuneratiecommissie heeft het beoordelingsgesprek met de bestuurder gevoerd. Alle leden van de rvt hebben zoveel mogelijk de vergaderingen van de ledenraad bijgewoond.
Taak
De raad van toezicht (rvt) houdt toezicht op:
- De algemene gang van zaken in de vereniging;
- Het bestuur en het door het bestuur gevoerde beheer en beleid.
Daarnaast is de rvt verantwoordelijk voor de taken en bevoegdheden die bij de statuten zijn toegekend. De rvt voorziet het bestuur, gevraagd en ongevraagd, van advies. De rvt richt zich bij het vervullen van zijn taak uitsluitend op het belang van de vereniging en alle betrokkenen bij de vereniging. Ook houdt rvt in de gaten of het doel van de vereniging wordt verwezenlijkt in overeenstemming met de grondslag. Om dit nog beter te kunnen doen heeft de raad gewerkt aan een toezichthoudend kader om zo vanuit een duidelijke structuur toezicht te kunnen houden.
Onderwerpen
Een aantal onderwerpen wordt elk jaar in de rvt besproken. Zoals de financiële situatie met scherpe blik van de financiële commissie en EO beweegt, de voortgang van de jaardoelen en het transformatieproces waar de EO in zit. Ook het onderwerp ‘Veilige werkomgeving’ is een vast agendapunt. De rvt keurde in de vergadering van maart het jaarverslag en de jaarrekening 2022 goed. De jaarrekening en het accountantsverslag zijn in aanwezigheid van de accountant besproken. Daarnaast is gesproken over het redactiestatuut van de EO, strategietraject NPO, de commissie-Van Geel en grensoverschrijdend gedrag in combinatie met de commissie-Van Rijn. In de rvt is regelmatig het gesprek gevoerd over de wijze waarop er bij de EO invulling wordt gegeven aan een veilige werkcultuur en hoe dit is geborgd. In het afgelopen jaar onder andere door de benoeming van een strategisch eigenaar Mens & Cultuur. Ook is er in de rvt doorgesproken over het onderwerp belangenverstrengeling, waarbij de rvb heeft toegelicht hoe er bij de EO aandacht is voor dit onderwerp.
De meerdaagse vond plaats in oktober. De rvt heeft uitgebreid stilgestaan bij het onderwerp Artificial Intelligence (AI). Vanuit drie perspectieven is dit thema bekeken: wat zijn de ontwikkelingen wereldwijd, hoe wordt er bij de EO mee gewerkt en wat zijn de kaders die we als EO hebben ontwikkeld? Twee EO-collega’s die expertise hebben op dit thema waren aanwezig. De jaardoelen zijn toegelicht en besproken. Frederieke Leeflang, bestuurder bij de NPO, was aanwezig om met de rvt van gedachten te wisselen over het rapport van commissie-Van Geel en over het strategietraject publieke omroepen.
Het onderwerp risicomanagement is een jaarlijks terugkerend onderwerp. De rvt wordt bijgepraat over de invulling daarvan in de praktijk. Er is een gesprek gevoerd over de risicobereidheid. Die blijft staan op gebalanceerd. De risico’s worden eenmaal per jaar herijkt. De rvt stelt vast dat er op voldoende wijze invulling wordt gegeven aan het risicomanagement bij de EO. Speciale aandacht was er voor risicobeheersing bij staartrisico’s.
Ook vond er een zelfevaluatie plaats in aanwezigheid van een externe adviseur.
Informatievoorziening
De bestuurder heeft de plicht om de rvt alle benodigde informatie tijdig te verstrekken. Dit heeft de rvt nodig om zijn taak optimaal te kunnen vervullen. Hier heeft de bestuurder ook in 2023 ruim voldoende invulling aan gegeven, zowel schriftelijk als in de mondelinge toelichting tijdens vergaderingen. Hiernaast heeft de rvt via eigen kanalen informatie verzameld. Informatie die rvt-leden hebben gevonden in de media werd onderling gedeeld. De rvt heeft ook een vergadering van de ondernemingsraad (or) van de EO bijgewoond. Verder leverde het bijwonen van ledenraadsvergaderingen en werkbezoeken een schat aan informatie op.
Relatiebeheer
De rvt weet dat het onderhouden van (interne en externe) relaties met relevante stakeholders van groot belang is. Daarom zocht de rvt ook in 2023 contact met medewerkers van de EO (o.a. via het bijwonen van de vergadering van de or en het aanwezig zijn bij een interne sessie over jaardoelen en succescriteria), achterbanorganisaties, het Commissariaat voor de Media en de NPO. De voorzitter van de rvt onderhield de relatie met voorzitters van andere omroepen.
Zelfevaluatie en ontwikkeling rvt
De raad van toezicht werkte ook in 2023 aan de ontwikkeling van de rvt als team. De EO financierde en faciliteerde dit proces waar nodig. De jaarlijkse zelfevaluatie is dit jaar gedaan met een extern adviseur. De volgende onderwerpen zijn besproken:
- functioneren van rvt als team;
- samenspel tussen rvb en rvt;
- voldoende grip op transformatie.
Na inventarisatie en gesprek is de conclusie dat er een stevige basis van wederzijds vertrouwen is. Karakteristieken die naar voren komen zijn:
- transparantie tussen rvt en bestuurder;
- bij onderwerpen de verschillende invalshoeken bespreken.
Er worden verschillende suggesties gedaan om deze lijn van samenwerking te borgen met de op stapel zijnde veranderingen (wisseling voorzitter en algemeen lid):
- evaluatiemomenten inplannen. Eventueel een extern persoon uitnodigen als katalysator tijdens het gesprek om de scherpte erin te houden;
- digitale dossiers op thema maken en die vullen met stukken die relevant kunnen zijn voor de toezichthouders die zich meer willen inlezen in bepaalde onderwerpen.
De lijn van informatievoorziening wordt besproken en is duidelijk: als er een strategisch afbreukrisico is, moeten de rvt-leden geïnformeerd worden. Zijn er personen bij betrokken en heeft het karakteristiek van vertrouwelijkheid, dan wordt het overgelaten aan de inschatting van de voorzitter en bestuurder.
Gedurende het jaar zijn de belangrijkste onderwerpen die aan bod moesten komen in de vergaderingen van de rvt benoemd op de jaaragenda. Ook los van de agenda en jaarplannen kan er ruimte gecreëerd worden om andere thema’s te bespreken.
Onderwerpen aandragen kan gedurende het hele jaar:
- tijdens de rondvraag;
- tussen vergaderingen door via email (aan voorzitter of secretaresse).
Ook is de vraag besproken of er grip is op de transformatie. De rvt-leden zijn het erover eens dat dit een onderwerp is waar een dossier voor gemaakt zou kunnen worden. Door de prioriteiten en thema’s in de jaarkalender goed vast te stellen, kan er een dossier gevormd worden en naar aanleiding daarvan een goede discussie gevoerd worden.
Tenslotte is er geïnventariseerd of de rvt-leden hun expertise en karakter voldoende inzetten voor het geheel. Dit blijkt het geval. Er is een mooie breedte aan ervaring en leden vinden het ook erg waardevol om meningen en ideeën uit te wisselen.
Commissies
Remuneratiecommissie
De remuneratiecommissie bestond in 2023 uit Pieter Oudenaarden en Wilmie Riemer. Zij hebben het functioneringsgesprek met het bestuur gevoerd. Ter voorbereiding daarop heeft de bestuurder feedback opgehaald uit de organisatie en daarbuiten, om op basis hiervan een reflectieverslag te schrijven. Dit verslag is besproken met de remuneratiecommissie. Ook is het gesprek gevoerd over de herbenoeming van de bestuurder. In voorbereiding daarop heeft de commissie gesproken met de voorzitter en twee leden van de or.
Identiteitscommissie
De identiteitscommissie bestond in 2023 uit Evert-Jan Ouweneel en Elvira Sweet. De commissie heeft het jaarverslag 2022 en het jaarplan 2024 besproken. Ook sprak de identiteitscommissie over het onderwerp ‘veilige werkomgeving’. Dit komt jaarlijks terug, in combinatie met het jaarverslag van de interne vertrouwenspersonen.
Financiële commissie
De financiële commissie bestond in 2023 uit Pieter Oudenaarden en Sipke Spoelstra. De commissie heeft het jaarverslag 2022 en het accountantsverslag 2022 besproken in het bijzijn van de accountant en gedeeltelijk buiten aanwezigheid van het bestuur. Andere onderwerpen waren de verschillende forecasts, de begroting 2024 en het risicomanagement bij de EO.
De journalistieke code – vernieuwd per 1 juli 2023 – en het eigen redactiestatuut zijn leidraad voor journalistiek handelen en het produceren van journalistieke programma’s bij de EO. Dit raakt aan producties op het gebied van nieuws, informatie en educatie op al onze kanalen: online, radio, podcast, televisie en bladen. De journalistieke code is een richtlijn als het bijvoorbeeld gaat over de vraag hoe we een bron definiëren, over de essentiële waarde van hoor en wederhoor of wat we bijvoorbeeld onder privacy verstaan. Door het hanteren van deze code geven we invulling aan waarden van de EO, dragen we bij aan transparantie en daarmee betrouwbaarheid en zijn we aanspreekbaar op onze producties door de Ombudsman van de publieke omroep.
ICT
De afdeling ICT heeft een sterke focus op het zo veilig mogelijk werken op mobiele telefoons en laptops voor alle EO-medewerkers, ongeacht de locatie. Doordat meer applicaties via een cloudconnectie werken, is de multifactor authenticatie overal doorgevoerd. Dit heeft gezorgd voor een optimale beveiliging van data en privacy. De ICT-afdeling volgt daarin de adviezen van de belangrijkste leveranciers van hard- en software; zo worden maandelijks de laatste aanbevolen versies geïnstalleerd en de landelijke richtlijnen gevolgd voor beveiliging van persoonsgegevens. Voor overleg omtrent cyber security heeft de EO maandelijks overleg met andere (publieke) omroepen en de NPO. In 2023 hebben onze medewerkers alle systemen voor kantoorautomatisering en contentcreatie volledig kunnen gebruiken zonder noemenswaardige incidenten.
Voor de komende jaren zal het beleid voor ICT-applicaties verder worden aangescherpt voor gebruik van veilige, gecertificeerde clouddiensten. Dit gebeurt door het harmoniseren en standaardiseren van de applicaties conform de leidende fabrikanten in de markt.
Daarnaast volgt de EO de ontwikkelingen omtrent Artificial Intelligence (AI) nauwgezet. Vanuit onze kernwaarden hebben we richtlijnen opgesteld voor hoe we om willen gaan met AI, zoals toegelicht in ‘Hoofdstuk 1.9 Even vooruitkijken’. We zijn in beperkte mate gestart met het gebruik van de vernieuwde zoekfunctie (ChatGPT) binnen Microsoft Office voor verschillende afdelingen op een verantwoorde wijze. Hierbij wordt zorgvuldig gekeken naar de privacy van de gegevens, de veilige wijze van gebruik en de kosten voor het gebruik van de applicaties en opslag. Ook hebben we een ethische code voor AI ontwikkeld. Het beleid voor gebruik van AI is intern belegd bij de afdelingen ICT, Juridische Zaken en Bedrijfsvoering.
Facilitair
Huisvesting
Na de coronapandemie is er een hybride vorm ontstaan van werken op kantoor en thuiswerken. In 2023 is er opnieuw geïnvesteerd in audiovisuele apparatuur, waardoor online vergaderen in goede kwaliteit inmiddels gemeengoed is geworden. In juli 2023 is de huur beëindigd van de externe huurder International Justice Mission (IJM). Zij hebben elders huisvesting gevonden en het pand eind december verlaten. Voor de komende jaren wordt een deel van het EO-gebouw verhuurd aan de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) die het gebruikt als uitwijklocatie.
Duurzaamheid
Duurzaamheid en efficiënt gebruik van energie was ook in 2023 belangrijk. Onze hybride lucht-warmtepompinstallatie heeft in de winter voor forse vermindering van ons gasverbruik en daarmee van onze CO2-uitstoot gezorgd. Dit resulteerde in extra voordeel, vanwege de landelijk hoge gasprijzen. Opnieuw brachten de 302 zonnepanelen een hoge opbrengst in 2023, waardoor er minder stroom werd verbruikt en er daarmee relatief lagere kosten waren. Voor het komende jaar wordt onderzocht of investeren in meer zonnepanelen mogelijk is, waardoor verdere besparing op stroomkosten mogelijk wordt. Door middel van het project ‘Trees for All’ compenseert de EO de CO2-bedrijfsuitstoot.
Uitbestede diensten
Ten opzichte van de voorgaande jaren, waarin de coronapandemie grote impact had op de dienstverlening van onze externe leveranciers, was 2023 een relatief rustig jaar. De schoonmaakdienstverlening is in 2022 opnieuw aanbesteed. In 2023 stond het opnieuw aanbesteden van de cateringdienstverlening op de planning. Dit proces heeft ertoe geleid dat de opdracht is gegund aan dezelfde leverancier die ook voorgaande jaren deze dienst heeft geleverd. In de samenwerking met het externe beveiligingsbedrijf was de toegenomen dreiging door met name het Israëlisch-Palestijnse conflict reden om extra preventieve beveiligingsmaatregelen te nemen.
Personeelsbeleid
Kengetallen
- Het aantal medewerkers in dienst van de EO is in 2023 gegroeid (+7,5%). Eind 2023 waren er 406 medewerkers in dienst, in totaal 359 fte’s (2022: 334 fte’s). Grootste toename van nieuwe medewerkers zijn contentmakers die werkzaam zijn voor de journalistieke content van de EO.
- De verhouding tussen mannen en vrouwen is in 2023 nagenoeg ongewijzigd ten opzichte van 2022. Van onze medewerkers was eind 2023 44% man en 56% vrouw.
- De verhouding tussen dienstverbanden voor bepaalde tijd en onbepaalde tijd is in de loop van het jaar niet veel gewijzigd: 68% van onze medewerkers heeft een vast dienstverband en 32% heeft een tijdelijk dienstverband. In de tweede helft van 2023 zijn er tijdelijke dienstverbanden omgezet naar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd om per 1 januari 2024 op een verhouding van 70% onbepaalde tijdscontracten te komen.
- In 2023 was het ziekteverzuim relatief laag en sluiten we het jaar af met een verzuimpercentage van 3,7%. Het verzuim voor 2022 was 3,96%.
- Het percentage voor personeelsverloop was in 2023 14,5%. Dit is ongeveer in lijn met het landelijk gemiddelde voor 2023, een jaar waarin veel beweging was op de arbeidsmarkt. De gemiddelde diensttijd bij de EO is 8,77 jaar.
Organisatie in ontwikkeling
In 2023 was er veel aandacht voor verdere ontwikkeling van onze manieren van denken, werken en organiseren. De sterke ontwikkelstroom door de vele veranderingen in de markt, de behoefte om wendbaar te zijn en ons aan te passen aan de snelheid van de wereldwijde digitalisering vraagt hierom. Hiervoor zijn nieuwe teams rond onze gekozen thema’s en doelgroepen gevormd. Er is scheiding aangebracht in de verantwoordelijke voor inhoud, mensen en geld, en gewerkt aan verdere rolduidelijkheid. Er zijn nieuwe functies ontstaan die aansluiten bij deze nieuwe manier van werken. In 2023 zijn medewerkers en teams ondersteund in deze ontwikkeling. Er is gewerkt aan coaching die aansluit bij de ontwikkelbehoefte van elke medewerker en elk team, zowel aan de vaardighedenkant als in het tijd nemen om van elkaar te leren in coachingsessies. Voor duurzame ontwikkeling zijn gildes opgericht voor verschillende functies en rollen. In ons aannamebeleid richten we ons op flexibel inzetbare collega’s, die zich verbonden voelen met onze missie en in staat zijn om zich breed in te zetten om impact te maken.
Talentontwikkeling
Deze manier van werken vraagt ook een nieuwe manier van kijken naar ontwikkeling. We werken dagelijks met veel collega’s samen aan uiteenlopende content en ontwikkelen ons zo elke dag. We dagen onze collega’s uit om door middel van feedback en reflectie gericht aan de slag te gaan met de eigen ontwikkeling. Als EO faciliteren we voor medewerkers het gesprek met collega’s en leidinggevenden over samenwerking en ontwikkeling. Dit doen we onder andere door middel van de applicatie TruQu. In 2023 zijn er door medewerkers van de EO via deze app ruim 1.500 feedbackvragen gesteld. Ook hebben medewerkers de tijd genomen om te reflecteren en zijn ze hierover met hun leidinggevende in gesprek gegaan. Hiervoor is in 2023 een nieuwe leidraad gemaakt die medewerkers en leidinggevenden helpt om een open en eerlijk gesprek te voeren.
Het gesprek over ontwikkeling zorgt voor investeringen in het talent van onze medewerkers. Ook was er in 2023 aandacht voor talentontwikkeling. Zo was er een traineeship, aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en waren er online trainingen. In totaal is er € 420.000 geïnvesteerd in opleidingen op maat voor onze medewerkers. Dit zorgt ervoor dat we ruim 2% van onze loonsom investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers.
Een veilige werkplek voor iedereen
Bij de EO streven we naar een veilige werkplek voor al onze collega’s. Een werkplek waar iedereen zich welkom voelt, waar we op een juiste manier met elkaar omgaan en waar we open en eerlijk met elkaar communiceren. Voor de EO is seksuele intimidatie, agressie, pesten, geweld en discriminatie onaanvaardbaar. Daarom treffen we gerichte maatregelen binnen de werkorganisatie om deze vormen van ongewenst gedrag te voorkomen en gevallen die zich voordoen te bestrijden.
In 2023 is er op veel plekken aandacht geweest voor het bieden van een veilige werkplek. Er zijn al veel processen in gang gezet en het belangrijkste uitgangspunt is dat we elkaar scherp blijven houden in het bieden van een veilige werkplek. Het Protocol Psychosociale Arbeidsbelasting is geüpdatet en aangevuld met gedragsregels die intern zichtbaar en besproken zijn. Ook in de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) is er speciale aandacht geweest voor dit thema.
Werken bij de EO
We willen zichtbaar zijn op de arbeidsmarkt om zo talenten aan onze organisatie en missie te verbinden. Uit onderzoek blijkt dat de betrokkenheid bij het merk van de nieuwe werkgever voor 95% van de sollicitanten op de arbeidsmarkt een belangrijke motivator is in hun keuze om te solliciteren. Daarom brachten we in 2023 verdere focus aan in het sterk profileren van de EO op de arbeidsmarkt. We willen een herkenbaar profiel creëren voor onze potentiële nieuwe collega’s. In 2023 hebben we 40 wervingen gedaan om nieuwe collega’s aan ons te binden. Van het totaal aantal medewerkers in dienst in december 2023 is 18% in 2023 gestart bij de EO. De gemiddelde diensttijd van onze collega’s is 8,7 jaar. Dit is fors lager dan 2022, waar de gemiddelde diensttijd nog 10 jaar was. Ook de gemiddelde leeftijd daalde van 41,5 in 2022 naar 40,2 jaar in 2023.
We hebben aandacht voor de diversiteit van onze organisatie en over dit onderwerp voeren we intern en extern het gesprek. Dit zorgt voor samenwerking met verschillende organisaties om te zorgen voor een divers personeelsbestand en een intern gesprek over diversiteit.
Het is van groot belang om een solide financiële huishouding te hebben, zodat we kwalitatief hoogwaardige content kunnen blijven produceren waarmee onze missie wordt gerealiseerd. Hier is het financiële beleid dan ook op gericht. Eigen middelen uit giften, inkomsten van (programma-)bladexploitatie, nalatenschappen en nevenactiviteiten worden onder andere ingezet om in de programmering keuzes te kunnen maken die nauw aansluiten bij de missie van de EO.
De EO is een financieel gezonde organisatie met een goede solvabiliteit. Het eigen vermogen bedraagt ultimo 2023 € 9.802 (2022: € 9.449), dit is 35% van het balanstotaal (2021: 37%). De EO is goed in staat om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Dit blijkt uit de current ratio van 1,38 (2022: 1,38). De kasstroom was in 2023 € 608 positief (2022: € 3.910 negatief). Het verschil wordt met name veroorzaakt doordat in 2022 een lening u/g van € 2.500 aan Stichting Leger des Heils Woonvermogen is verstrekt. Door de gezonde vermogenspositie en liquiditeit hoeft de EO geen gebruik te maken van externe financieringsbronnen.
Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering na belastingen steeg in 2023 ten opzichte van 2022 van € 52 positief naar € 353 positief. Per saldo steeg het bedrijfsresultaat naar € 225 positief (2022: € 92 positief).
In 2023 hebben we € 128 aan rente ontvangen (2022: € 40 aan negatieve rente betaald). De vennootschapsbelasting is in 2023 € 0 (2022: € 0).
Om risico’s die de missie in gevaar kunnen brengen te beheersen werkt de EO op een gestructureerde manier aan risicomanagement. Hierbij wordt een top-downproces gevolgd dat is afgestemd tussen het bestuur en de raad van toezicht. Het risicomanagement bestaat uit de volgende vier onderdelen volgens de Risk Appetite Value Chain (RAVC) methodologie:
- Risico governance
- Risicostrategie
- Risicoprocessen
- Risicobewustzijn
Risico governance
Bestuurlijke organen
De bestuurlijke organen van de EO zijn het bestuur en de raad van toezicht. Het bestuur legt verantwoording af aan de raad van toezicht. De raad van toezicht houdt toezicht op het beleid van de bestuurder en op de algemene gang van zaken binnen de EO.
Checks & balances
Binnen de EO zijn checks & balances opgenomen in het governanceproces. Jaarlijks worden de risicohouding, risicobereidheidsprincipes, strategische risico’s en bijbehorende beheersingsmaatregelen geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. De gehele strategische risicomanagementcyclus, inclusief de toetsing van de effectiviteit van het interne risicomanagement- en controlesysteem, zijn besproken en geaccordeerd door de raad van toezicht zoals ook is bepaald in artikel 3 van de ‘Beleidsregels governance en interne beheersing 2017’ van het Commissariaat voor de Media.
Risicomanagement functie
Risicomanagement vindt plaats binnen de eerste lijn: het primaire proces. Als tweedelijnsfunctie is dit gepositioneerd binnen de afdeling Financiën & Risicomanagement. In de praktijk wordt nauw samengewerkt met de Compliance Officer en de medewerkers bij ICT die verantwoordelijk zijn voor de informatiebeveiliging.
Risicostrategie
Afgelopen jaar zijn de benoemde risicohouding, risicobereidheid en strategische risico’s geëvalueerd en waar nodig bijgesteld.
Risicohouding
De risicobereidheid van de EO is in 2023 door de raad van toezicht ongewijzigd vastgesteld op ‘gebalanceerd’, waarbij twee onderliggende risicobereidheidsprincipes zijn aangepast. Dit betekent dat het bestuur van de EO bij zijn besluitvorming telkens een weloverwogen afweging maakt tussen risico en rendement. Het bestuur is zich bewust van de mogelijke risico’s en laat zich niet alleen leiden door opportuniteiten. De weging van de risicohouding is gedaan op een vijfpuntsschaal die loopt van risicomijdend naar risicozoekend: nul, kritisch, gebalanceerd, opportunistisch en maximaal.
Risicobereidheidsprincipe
De algemene risicohouding is gebaseerd op een viertal onderliggende risicobereidheidsprincipes:
- Besturingsfilosofie
Om de missie van de EO voor de toekomst te kunnen waarborgen moeten we snel kunnen reageren op een voortdurend veranderende markt en de belangen van alle stakeholders mee laten wegen bij alles wat we doen. Medewerkers werken daarom integraal samen, vanuit het hogere doel van de EO en met weging van de belangen van betrokken stakeholders. Dat maakt ons flexibel.
- Reputatiemanagement
Kernwaarden zijn het DNA van onze organisatie. Het zijn de belangrijkste drijfveren en grondbeginselen waar we in geloven en waar we onze dagelijkse beslissingen aan toetsen. Het zijn de uitgangspunten waar we als medewerkers voor staan. De kernwaarden van de EO zijn; uitnodigend, oprecht en hoopvol.
- Productie, uitvoering, content en IT
Om vanuit onze missie met onze content impact te hebben, moeten we aansluiten bij de behoeften van mediagebruikers, zodat ze onze content weten te vinden en wij content maken die bij hen past. Wij zijn bereid hierin te investeren en opportunistisch te kijken naar de risico’s en kansen.
- Kapitaalmanagement
De EO heeft een financiële huishouding waarbij wordt gewerkt vanuit de basisprincipes van transparantie en controle. In 2023 hebben we onze risicohouding aangepast van gebalanceerd naar kritisch, omdat we zien dat de financiële positie van de EO en de externe ontwikkelingen met bijbehorende onzekerheden de noodzaak vergroten om prudente afwegingen te maken op welke wijze we onze financiële middelen doelmatig en rechtmatig inzetten.
Strategische risico’s
De raad van bestuur van de EO heeft onderstaande strategische risico’s geïdentificeerd en afgestemd met de raad van toezicht.
| Strategisch risico | H-M-L | Beheersmaatregel | H-M-L | Eigenaar |
|---|---|---|---|---|
| De toekomst van het publieke bestel. |  | We stellen ons constructief op om de pluriformiteit en beheersbaarheid van het publieke bestel te bevorderen. Daarvoor leveren we een actieve bijdrage aan de verschillende gremia in Hilversum en in Den Haag, op politiek niveau. We oriënteren ons op bestuurlijke samenwerkingen binnen het bestel. We houden de politieke ontwikkelingen m.b.t. de formatie van een nieuwe kabinet en daarmee de ontwikkeling voor de toekomst van de NPO nauwlettend in de gaten. |  | rvb |
| De zichtbaarheid van de EO binnen de kaders van de NPO-kanalen en NPO strategie. | | Om zowel lineair als digitaal meer zichtbaar te worden, werken we vanuit onze domeinen en thema’s aan langer lopende content en brengen we focus aan. | | rvb en leidinggevenden |
| Tempo van de digitale transformatie bij de NPO. | | Binnen de verschillende overleggen van de NPO benadrukken we de noodzaak om het tempo van de digitale transformatie te versnellen om zo te zorgen voor een betere aansluiting op dit vlak tussen de NPO en de omroepen. | | rvb en leidinggevenden |
| De manier van werken bij de EO staat op spanning met het beoogde doel van de transformatie. | | Naast blijvende aandacht voor werkwijze en proces leggen we de focus op het gewenste gedrag dat nodig is om de transformatie te laten slagen. | | rvb, Transformatieteam en leidinggevenden |
| Economische ontwikkelingen, zoals inflatie en cao-stijging, in combinatie met dalende inkomsten zet financiële positie onder druk. | | Door middel van het oriënteren op nieuwe verdienmodellen en kostenbeheersing proberen we onze financiële positie op peil te houden. | | rvb, Commercie en Financiën |
| De toenemende polarisatie in de samenleving en in ons achterland en eigen organisatie kan leiden tot spanning. | | We investeren in interne en externe gesprekken over (geloofs)diversiteit en versterken de middengroep om de spanning te verminderen. | | rvb, strategische eigenaren en Communicatie |
Operationele risico’s
Er is een aantal risico’s op operationeel niveau die van invloed kunnen zijn op de continuïteit van het primaire proces binnen de EO.
| Operationele risico | H-M-L | Beheersmaatregel | H-M-L | Eigenaar |
|---|---|---|---|---|
| Deadlines van uitzendingen worden niet gehaald door last-minute bewerkingen. | | Keten optimaliseren en beleid/werkwijze waar nodig aanpassen. | | Media Services & Producties |
| Reputatieschade door malware, spyware, spam of hacking. | | Beleid en identity management op social media accounts. Daarnaast wachtwoordbeleid en multi-factor authenticatie. | | ICT |
| Onvoldoende beheersing van ‘shadow IT’. | | Doelarchitectuur blijven communiceren en implementatie van nieuwe onderdelen van Office 365 waardoor het gebruik vermindert. | | ICT |
| Stroomuitval. | | Uninterruptable Power Supply (UPS) en noodstroom aggregaat. |  | Facilitair |
| Technische storingen (lift, cv, warmtepomp, toegangspoorten). | | Certificatie, onderhoudscontracten en eigen inspecties. | | Facilitair |
| Veiligheidsrisico’s. | | Brand: directe doormelding naar brandweer en interne gebouwcompartimentering, blussystemen. | | Facilitair |
Financieel risico
Om te allen tijde aan de financiële verplichtingen te kunnen voldoen, moeten er toereikende liquide middelen zijn. Vorig jaar is de beslissing gemaakt om voor € 2,5 miljoen een hypothecair gedeeltelijke lening aan het Leger des Heils te verstrekken. Deze lening wordt in een periode van tien jaar lineair afgelost. De uitstaande lening is ultimo 2023 € 2,25 miljoen. Het Leger des Heils is een betrouwbare partner, er zijn voldoende zekerheden en jaarlijks ontvangen we rente over dit bedrag. Naast deze lening zijn er geen aandelen of obligaties en zijn alle overige financiële middelen liquiditeiten. Door maandelijkse liquiditeitsrapportages wordt de hoeveelheid liquide middelen structureel gemonitord. Door het actief voeren van crediteuren én debiteurenbeheer beperken we ons financieel risico.
Compliance risico
De EO heeft een Compliance Officer aangesteld die de risico’s die optreden door het onvoldoende of niet naleven van wet- en regelgeving bewaakt. De naleving van de wet- en regelgeving is in procedurele afspraken vastgelegd.
Aansprakelijkheid en claims
De EO bevindt zich in een complexe omgeving en daarom kunnen er geschillen optreden. In 2023 zijn er geen geschillen geweest met grote financiële impact.
Risicoprocessen
Bij het herkennen van risico’s en het treffen van beheersmaatregelen hebben alle zogenaamde ‘lines of defense’ een rol. De eerste lijn, zijnde de strategisch eigenaren en medewerkers, bewaken de dagelijkse risico’s. De tweede lijn, bestaande uit het hoofd Financiën & Risicomanagement, de Business Controllers en Compliance Officer, gaan met de eerste lijn in gesprek op basis van het door het bestuur bepaalde risicoprofiel. Er is geen sprake van een interne auditfunctie of afdeling (derde lijn). Naast de raad van toezicht ziet ook de accountant als externe auditor toe op de inrichting van het risicomanagement binnen de EO.
Er is een gestructureerd proces ingericht om te voldoen aan de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) en het ‘Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster’. Als samenvatting van de besprekingen binnen het bestuur, de raad van toezicht en de leidinggevenden binnen de organisatie zijn de voornaamste strategische, operationele, financiële en compliance risico’s weergegeven in dit verslag.
Risicobewustzijn
Om het risicobewustzijn van medewerkers in 2023 te verhogen hebben zij deelgenomen aan een escaperoom en aansluitende voorlichting over het onderwerp cybersecurity. Hierdoor zijn medewerkers bewuster geworden van de (digitale) risico’s waarmee de EO te maken heeft.
Risicomanagement is ondergebracht bij de afdeling Financiën, maar zij doet dit samen met andere betrokken afdelingen, waaronder Productie, P&O, Media Services &
Producties, ICT, Facilitair en Merk & Communicatie. Samen hebben zij in 2023 een belangrijke bijdrage geleverd aan het risicomanagement binnen de EO, waardoor de impact van de risico’s beperkt is gebleven.
Voor de EO zijn de volgende regelingen omtrent governance en interne beheersing van toepassing. Allereerst de Beleidsregels governance en interne beheersing van het Commissariaat voor de Media (‘Beleidsregels governance’) en daarnaast de Gedragscode Integriteit Publieke Omroep 2021 (‘Gedragscode’). De Gedragscode geeft een nadere invulling aan de Beleidsregels governance. Daarom leggen we in de verslaglegging verantwoording af over naleving van de Gedragscode, waarmee ook invulling is gegeven aan de naleving van de Beleidsregels governance.
De bestuurlijke inrichting van de EO is conform de Gedragscode. De werkwijze, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het bestuur, de raad van toezicht en de ledenraad zijn vastgelegd in de statuten en reglementen van de EO, als ook de evaluatiemomenten van raad van toezicht (rvt) en bestuur en afspraken over verantwoording en verslaglegging.
Conform regelgeving worden de jaarinkomens van het bestuur en de rvt openbaar gemaakt in dit jaarverslag.
Transparant werken en integer omgaan met publieke middelen zijn voor de EO belangrijke waarden.
In 2023 heeft het Commissariaat voor de Media (CvdM) onderzoek gedaan naar hoe publieke media-instellingen omgaan met het thema belangenverstrengeling of de schijn daarvan, als ook de wijze waarop landelijke publieke media-instellingen de opzet, bestaan en werking van de Wet normering topinkomens (WNT) en Beloningskader Presentatoren Publieke Omroep (BPPO) borgen. Dit laatste onderzoek is door een externe partij (KMPG) uitgevoerd. Naar aanleiding van dit onderzoek heeft het CvdM geconcludeerd dat een aanscherping van de BPPO noodzakelijk is; in het bijzonder de wijze van verantwoording. Het CvdM zal in 2024 met de NPO en het College van Omroepen (CvO) afspraken maken over de conclusies en verbeteringen die uit het rapport blijken.
Voor wat betreft onderzoek naar het thema belangenverstrengeling heeft de EO eind november een terugkoppeling met aanbevelingen ontvangen van het CvdM en heeft het CvdM een handreiking over deze thematiek opgesteld (zgn. ‘best practices’). Aan de hand van deze aanbevelingen en best practices wordt de interne beheersing met betrekking tot deze thematiek bij de EO versterkt.
Hieronder lichten we per onderdeel van de Gedragscode toe hoe deze binnen de EO wordt nageleefd.
Principe 1
Cultuur
Ook het afgelopen jaar heeft de EO op verschillende manieren aandacht besteed aan het creëren van een cultuur die bijdraagt aan de onafhankelijkheid en integriteit van de mediaorganisatie. Medewerkers worden bij indiensttreding geïnformeerd over deze regelingen en kunnen deze terugvinden op het interne digitale informatieplatform van de EO.
De EO heeft twee interne vertrouwenspersonen en één externe vertrouwenspersoon. Zij maken jaarlijks een analyse en deze wordt besproken met de rvb, P&O en or. Daarnaast is er een bedrijfsarts die jaarlijks een verzuimanalyse maakt, waar ‘welzijn’ onderdeel van uitmaakt. Ook wijzen we medewerkers erop dat ze terecht kunnen bij Mores, een centraal meldpunt voor ongewenste omgangsvormen, waar de publieke omroepen bij zijn aangesloten. Zoals in hoofdstuk 1 vermeld, is in 2023 de Onderzoekscommissie onder leiding van Van Rijn gestart. In 2023 is de EO nog in afwachting van het rapport. Als het rapport verschijnt in 2024, wordt er scherp gekeken of er aanbevelingen voor de EO zijn. In 2023 zijn geen signalen dat de EO een grote rol speelt in dit rapport.
De redactionele onafhankelijkheid wordt geborgd in het EO Redactiestatuut en de aanvullende regelingen zoals de Code Journalistiek Handelen NPO alsmede de ethische regelingen van de NVJ. De Compliance Officer van de EO is beschikbaar om advies en ondersteuning te bieden aan de organisatie voor wat betreft de naleving van de Gedragscode. Jaarlijks bespreekt de Compliance Officer naleving van de Gedragscode met het bestuur en de rvt, waarbij ook concrete voorbeelden worden besproken.
De EO heeft in 2023 een strategisch eigenaar Mens & Cultuur aangesteld, die verantwoordelijkheid draagt voor HR en Cultuur, en het EO-jaardoel met betrekking tot cultuur bewaakt.
Principe 2
Integer handelen
De uitwerking van dit principe in de gedragscode is vervat in diverse artikelen die het integer handelen van de EO-medewerkers houvast geven. De code geeft zelf al aan in de inleiding dat een afvinkcultuur geen garantie is voor succes en er waarde moet worden gehecht aan het mogelijk maken van het bespreken van de normen en waarden die gelden.
Alle medewerkers krijgen jaarlijks een oproep om door middel van een vragenlijst een verklaring te geven over naleving van de Gedragscode over het voorgaande jaar. [Uitvraag is nog niet gedaan in verband met implementatie van AFAS.]
In de handreiking van het Commissariaat zijn best practices gedeeld die het integer handelen binnen de EO kunnen versterken. De gedragsregels inzake nevenfuncties, financiële belangen en beleggingen, inkoop en aanbestedingen en het aannemen en geven van geschenken, uitnodigingen of andere voordelen zijn via BRON (het intranet) beschikbaar voor alle medewerkers en een paar keer per jaar wordt er aandacht besteed aan deze onderwerpen in het Wij-ding. Ook wordt er door de Compliance Officer aandacht besteed aan onderwerpen die (nog) geen onderwerp zijn in de Gedragscode, maar wel belangrijk zijn voor de EO, zoals netwerkintegriteit. De EO is daarmee continu opzoek naar een balans tussen de formele en informele processen.
De formele uitvoering van de nevenfuncties, de financiële belangen en beleggingen van het bestuur en de rvt zijn te vinden op onze website. Dit geldt ook voor de nevenfuncties van belangrijke journalistieke functionarissen. Ook is de op de website het register geschenken, uitnodigen en andere voordelen beschikbaar.
Principe 3, 4 en 5
(Relatie) ledenraad, bestuur en raad van toezicht
De bijeenkomsten van de ledenraad worden door een onafhankelijke voorzitter geleid en de ledenraad ontvangt haar informatie rechtstreeks van het bestuur. Jaarlijks voeren het bestuur en de raad van toezicht het gesprek over elkaars functioneren en wederzijds functioneren. Er is aandacht voor spiegeling, ontwikkeling van deskundigheid en professionaliteit. Leden van de raad van toezicht worden openbaar geworven middels een openbaar profiel.
Principe 6
Risicobeheersing
De EO heeft ervoor gekozen geen interne auditor aan te trekken (regel 6.4), maar heeft adequate alternatieve maatregelen getroffen om de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen te beoordelen. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf ‘Risicomanagement’ en samengevat in het onderdeel ‘Risicobewustzijn’. De risicohouding, de belangrijkste risico’s van de organisatie, de beheersmaatregelen en het systeem van risicobeheersing en controle is besproken met en vastgesteld door het bestuur en de raad van toezicht. Het afgelopen jaar is er extra aandacht geweest voor het onderwerp belangenverstrengeling. Om het risico hierop beter te kunnen monitoren, zal dit onderwerp jaarlijks in de rvt aan de orde komen en worden besproken in de identiteitscommissie.
Principe 7
Verantwoording
De accountant heeft een aantal keer met het bestuur en de raad van toezicht gesproken. In dit jaarverslag is een ‘Verklaring governance en interne beheersing’ opgenomen en zijn de belangrijkste risico’s beschreven. Het jaarverslag voldoet aan de eisen zoals gesteld in de Gedragscode. In de ledenraad wordt jaarlijks verantwoording afgelegd door de raad van toezicht en het bestuur middels het jaarverslag.
Investeringen
Voor 2024 worden er geen grote investeringen verwacht.
Financiering
Naar verwachting zal de omzet in 2024 vrijwel gelijk blijven aan 2023. De ontwikkeling van de omzet in de verdere toekomst is afhankelijk van het genoemde strategische risico van de toekomst van het bestel.
Personeelsbezetting
De verwachting is dat de personeelsbezetting in 2024 in lijn ligt met 2023.
Risicomanagement
In 2024 blijven we werken aan het verbeteren van het risicobewustzijn en daarbij wordt niet verwacht dat volledig nieuwe maatregelen nodig zijn.
Onderzoek en ontwikkeling
De EO heeft geen immateriële vaste activa. In 2024 vinden er geen onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten plaats zoals bedoeld in RJ 210.
Gebeurtenissen na balansdatum
Er is geen sprake van bijzondere gebeurtenissen met een materiële impact op de balansposten per jaareinde en het resultaat van 2023.
Voor 2024 ligt er een ambitieus jaarplan, met de titel Gods liefde voor iedereen.
We geloven in Gods liefde voor iedereen en het volgen van Jezus. Dat is onze basis en onze boodschap, ook voor 2024. Het is wat ons onderscheidend maakt in het medialandschap en waarmee we hopen dat het brede midden van Nederland zich gezien en gehoord voelt.
Intern gaat de transformatie door, waarbij er veel aandacht zal zijn voor onze interne cultuur. Omdat we ervan overtuigd zijn dat ons onderscheidende karakter aangejaagd wordt door de cultuur van onze organisatie. We willen met trots uitdragen wie we zijn en wat we doen.
Teneinde de jaarrekening zinvol te kunnen interpreteren, verschaft het bestuursverslag conform RJ 400.108 informatie over de EO.
Conform RJ 400.122 is in het bestuursverslag ook informatie opgenomen over de toepassing van de Gedragscode Integriteit Publieke omroep 2021. Het bestuursverslag voldoet aan de specifieke voorschriften van Principe 7 van de Gedragscode Integriteit Publieke omroep 2021. Principe 7 betreft de openbare verantwoording door de rvb en de rvt van de EO van hun functioneren. Principe 7 is door de raad van bestuur van de NPO op grond van het bepaalde in artikel 2.3, tweede lid, juncto artikel 2.10, tweede lid, aanhef en onder c, en artikel 2.60, eerste lid, Mediawet 2008 bindend vastgesteld voor de landelijke publieke media-instellingen.
Het bestuursverslag voldoet ook aan de beleidsregels van het Commissariaat voor de Media van 26 september 2017 ten aanzien van de governance en interne beheersing van de NPO, de RPO en de landelijke en regionale publieke media-instellingen (Staatscourant, 12 oktober 2017, nummer 57731).
Hilversum, 28 maart 2024
Raad van bestuur
Arjan Lock
Raad van toezicht
Elvira Sweet (waarnemend voorzitter)
Remco Hempenius
Pieter Oudenaarden
Wilmie Riemer
Sipke Spoelstra
Ruth Peetoom
05 Jaarrekening
Jaarrekening
| ACTIVA | 2023 | 2022 | PASSIVA | 2023 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Vaste activa | Eigen vermogen | |||||
| Materiële vaste activa (1) | Algemene reserve (6.1) | 6.597 | 6.597 | |||
| Bedrijfsgebouwen en -terreinen | 1.447 | 1.407 | Reserve voor media-aanbod (6.2) | 3.205 | 2.852 | |
| Inventaris en inrichting | 110 | 88 | 9.802 | 9.449 | ||
| Facilitaire apparatuur e.d. | 666 | 805 | ||||
| Hard- en software | 190 | 228 | ||||
| Vervoermiddelen | 27 | 52 | Voorzieningen (7) | |||
| Technische installaties | 744 | 806 | Voor jubilea | 498 | 454 | |
| 3.184 | 3.386 | Voor loopbaantraject | 216 | 248 | ||
| Voor groot onderhoud | 1.027 | 991 | ||||
| Voor overig | - | - | ||||
| Financiële vaste activa (2) | 1.741 | 1.693 | ||||
| Lening u/g | 2.000 | 2.250 | ||||
| Kortlopende schulden | ||||||
| Vlottende activa | Schulden aan leveranciers (8.1) | 2.097 | 2.600 | |||
| Voorraden (3) | Belastingen en premies sociale verzekeringen (8.2) | 1.616 | 1.462 | |||
| Onderhanden werk en gereed product m.b.t. media aanbod | 12.315 | 10.054 | Schulden inzake pensioenen (8.3) | 3.965 | - | |
| 12.315 | 10.054 | Overige schulden (8.4) | 1.869 | 2.005 | ||
| Overlopende passiva (8.5) | 7.217 | 8.367 | ||||
| 16.764 | 14.434 | |||||
| Vorderingen | ||||||
| Handelsdebiteuren (4.1) | 2.909 | 3.072 | ||||
| Belastingen en premies sociale verzekeringen (4.2) | 5 | 4 | ||||
| Overige vorderingen (4.3) | 1.337 | 1.274 | ||||
| Overlopende activa (4.4) | 4.630 | 4.217 | ||||
| 8.881 | 8.567 | |||||
| Liquide middelen (5) | 1.927 | 1.319 | ||||
| Totaal | 28.307 | 25.576 | Totaal | 28.307 | 25.576 |
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Baten | ||
| 1. Media-aanbod: | ||
| - Vergoeding OCW | 41.544 | 37.808 |
| - Omroepbrede Middelen | 6.185 | 4.595 |
| Subtotaal baten media-aanbod | 47.729 | 42.403 |
| 2. Programmagebonden eigen bijdragen | 1.816 | 1.322 |
| 3. Opbrengst programmabladen | 3.443 | 3.585 |
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | 1.886 | 2.169 |
| 5. Opbrengst Verenigingsactiviteiten | 9.507 | 9.555 |
| 6. Barteringbaten | 85 | 95 |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 64.466 | 59.129 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 29.608 | 25.671 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | 3.868 | 3.397 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 11.801 | 11.641 |
| 11. Afschrijvingen op materiële vaste activa | 717 | 680 |
| 12. Rechten | 2.162 | 1.002 |
| 13. Lasten buitenproducent | 10.042 | 10.913 |
| 14. Barteringlasten | 85 | 95 |
| 15. Overige lasten | 5958 | 5.638 |
| Som der bedrijfslasten | 64.241 | 59.037 |
| Bedrijfsresultaat | 225 | 92 |
| 18. Financieel resultaat | 128 | -40 |
| Saldo uit gewone bedrijfsvoering voor belastingen | 353 | 52 |
| Vennootschapsbelasting | - | - |
| 20. Over te dragen reserve voor media-aanbod | - | - |
| Exploitatieresultaat na overdracht en belastingen | 353 | 52 |
| Fte gemiddeld | 348 | 332 |
| Fte ultimo | 359 | 334 |
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Kasstroom uit operationele activiteiten | ||
| Exploitatieresultaat | 353 | 52 |
| Aanpassen voor: | ||
| Afschrijvingen materiële vaste activa | 717 | 680 |
| Mutatie voorzieningen | 48 | -540 |
| Bruto kasstroom uit operationele activiteiten | 1.118 | 192 |
| Mutatie voorraden | -2.261 | -5.124 |
| Mutatie vorderingen | -314 | 627 |
| Mutatie kortlopende schulden | 2.330 | 3.033 |
| Netto kasstroom uit operationele activiteiten (I) | 873 | -1.272 |
| Kasstroom uit investeringsactiviteiten | ||
| Investeringen in materiële vaste activa | 515 | 388 |
| Desinvesteringen in materiële vaste activa | - | - |
| Investeringen in financiële activa | - | 2.500 |
| Desinvesteringen in financiële vaste activa | -250 | -250 |
| Kasstroom uit investeringsactiviteiten (II) | 265 | 2.638 |
| Mutatie liquide middelen (I - II) | 608 | -3.910 |
| Liquide middelen einde boekjaar | 1.927 | 1.319 |
| Liquide middelen begin boekjaar | 1.319 | 5.229 |
| Mutatie liquide middelen | 608 | -3.910 |
Activiteiten
Het doel van Vereniging de Evangelische Omroep (handelsregisternummer 320260480000), statutair en feitelijk gevestigd in Hilversum (Oude Amersfoortseweg 79), is het ‘bevorderen in de ruimste zin des woords van de verkondiging van het Koninkrijk Gods door de prediking van het Evangelie van Jezus Christus via radio en televisie’, een en ander te realiseren in het kader van de doelstellingen van de vereniging (zie de statuten). Deze jaarrekening bevat de financiële informatie van zowel de vereniging als de geconsolideerde maatschappijen van de vereniging.
Verslaggevingsperiode
Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van een verslaggevingsperiode van een kalenderjaar. Deze jaarrekening heeft betrekking op het boekjaar 2023, dat is geëindigd op balansdatum 31 december 2023.
Toegepaste standaarden
Op de jaarrekening zijn de bepalingen en inrichtingseisen van toepassing zoals deze zijn vastgelegd in Titel 9 van het Tweede Boek van het Burgerlijk Wetboek (hierna te noemen BW 2 Titel 9) en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Nadere uitwerking wordt gegeven in het ‘Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen’ en de NPO 2022 uitgegeven door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, geldend voor de omroepinstellingen
Op grond van artikel 2.172, eerste lid Mediawet 2008, is BW 2 Titel 9 van toepassing op de landelijke publieke media- instellingen met dien verstande dat zij de winst- en verliesrekening vervangen door een exploitatierekening. Op de exploitatierekening zijn de bepalingen omtrent de winst- en verliesrekening zoveel mogelijk van overeenkomstige toepassing. Bij toepassing van de omvangscriteria volgens de artikelen 396 en 397 Boek 2 BW dient het begrip netto- omzet te worden geïnterpreteerd als de totale baten (inclusief subsidies en bijdragen van derden) van de publieke media-instelling. Wanneer sprake is van afwijkingen tussen BW 2 Titel 9, het Handboek, de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving en jurisprudentie, dan weegt in juridisch opzicht BW 2 Titel 9 het zwaarst, vervolgens het Handboek—als zijnde een ministeriële regeling—en daarna jurisprudentie en de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten.
Toepassing van artikel 402 Boek 2 BW
De financiële gegevens van de Vereniging de Evangelische Omroep zijn in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Derhalve vermeldt de enkelvoudige exploitatierekening conform artikel 402 Boek 2 BW slechts het aandeel in het resultaat van vennootschappen waarin wordt deelgenomen na belastingen en het overige resultaat na belastingen.
Continuïteit
Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Het coronavirus heeft hier geen impact op gehad omdat onze omzet niet is gedaald, onze financiële positie niet significant is gewijzigd, er geen verstoringen in de kernprocessen en geen significante arbeidsmoeilijkheden zijn geweest.
Grondslagen voor consolidatie
Consolidatiekring
De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van de vereniging en haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarover overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel waarover de centrale leiding bestaat. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de organisatie een meerderheidsbelang heeft, of waarop op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Bij de bepaling of beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend, worden financiële instrumenten betrokken die potentiële stemrechten bevatten en direct kunnen worden uitgeoefend waardoor ze de organisatie meer of minder invloed verschaffen.
Voor een overzicht van de geconsolideerde groepsmaatschappijen, dochtermaatschappijen en andere rechtspersonen wordt verwezen naar 4.9.1 ‘Financiële vaste activa’.
Consolidatiemethode
De posten in de geconsolideerde jaarrekening worden opgesteld volgens uniforme grondslagen van waardering en resultaatbepaling van de groep. Nieuwverworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. Dit is onderdeel van de consolidatiekring.
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge aandelenverhoudingen, schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd. Tevens zijn de resultaten op onderlinge transacties tussen groepsmaatschappijen geëlimineerd voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd en er geen sprake is van een bijzondere waardevermindering. Groepsmaatschappij Productiehuis EO B.V. is integraal geconsolideerd. De deelneming in VOF Uitgeverij November heeft geen financiële mutaties.
Grondslagen voor waardering van activa en passiva
Algemeen
Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de organisatie zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Activa die hier niet aan voldoen worden niet in de balans verwerkt, maar worden aangemerkt als niet in de balans opgenomen activa.
Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Onder verplichtingen worden mede voorzieningen begrepen. Verplichtingen die hier niet aan voldoen worden niet in de balans opgenomen, maar worden verantwoord als niet in de balans opgenomen verplichtingen.
Een in de balans opgenomen actief of verplichting blijft op de balans opgenomen als een transactie niet leidt tot een belangrijke verandering in de economische realiteit met betrekking tot het actief of de verplichting. Dergelijke transacties geven evenmin aanleiding tot het verantwoorden van resultaten. Bij de beoordeling of er sprake is van een belangrijke verandering in de economische realiteit wordt uitgegaan van de economische voordelen en risico’s die zich naar alle waarschijnlijkheid in de praktijk zullen voordoen en niet op basis van voordelen en risico’s waarvan redelijkerwijze niet te verwachten is dat zij zich zullen voordoen.
Een actief of verplichting wordt niet langer in de balans opgenomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het actief of de verplichting aan een derde zijn overgedragen. De resultaten van de transactie worden in dat geval direct in de exploitatierekening opgenomen, rekening houdend met eventuele voorzieningen die dienen te worden getroffen in samenhang met de transactie.
Indien de weergave van de economische realiteit ertoe leidt dat het opnemen van activa waarvan de rechtspersoon niet het juridisch eigendom bezit, wordt dit feit vermeld.
Presentatie- en functionele valuta
De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, wat tevens de functionele valuta is van de vennootschap. Alle financiële informatie in euro’s is afgerond op het dichtstbijzijnde duizendtal.
Financiële instrumenten
Financiële instrumenten (en afzonderlijke componenten van financiële instrumenten) worden in de geconsolideerde jaarrekening gepresenteerd in overeenstemming met de economische realiteit van de contractuele bepalingen. Presentatie vindt plaats op basis van afzonderlijke componenten van financiële instrumenten als financieel actief, financiële verplichting of als eigen vermogen.
Financiële instrumenten omvatten bij de EO financiële vaste activa, vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde, inclusief direct toerekenbare transactiekosten. Na de eerste opname worden financiële instrumenten gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio en direct toerekenbare transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelik aan de nominale waarde. Op vorderingen wordt een noodzakelijk geachte voorziening getroffen voor risico van oninbaarheid. Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als de organisatie beschikt over een deugdelijk juridisch instrument om het financiële actief en de financiële verplichting gesaldeerd af te wikkelen en de organisatie het stellige voornemen heeft om het saldo als zodanig netto of simultaan af te wikkelen.
Financiële activa en financiële verplichtingen worden in de balans opgenomen op het moment dat contractuele rechten of verplichtingen ten aanzien van dat instrument ontstaan.
Een financieel instrument wordt niet langer in de balans opgenomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot de positie aan een derde zijn overgedragen.
Omrekening van vreemde valuta
In vreemde valuta’s luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in de functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wisselkoers. De bij omrekening optredende valutakoersverschillen worden als last in de exploitatierekening opgenomen.
Vergelijking met voorgaand jaar
De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar.
Gebruik van oordelen en schattingen
Bij toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt de leiding van de EO zich verschillende oordelen en schattingen die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningpost.
Materiële vaste activa
Materiële vaste activa worden in de balans verwerkt indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige prestatie-eenheden met betrekking tot dat actief zullen toekomen aan de onderneming en de kosten van het actief betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.
De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de historische aanschafwaarde, verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. Voor de vervoermiddelen wordt rekening gehouden met een restwaarde.
De kostprijs van de genoemde activa bestaat uit de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en overige kosten om de activa op hun plaats en in de staat te krijgen noodzakelijk voor het beoogde gebruik.
De onderneming past de componentenbenadering toe voor materiële vaste activa indien belangrijke afzonderlijke bestanddelen van een materieel vast actief van elkaar te onderscheiden zijn. Rekening houdend met verschillen in gebruiksduur of verwacht gebruikspatroon, worden deze bestanddelen afzonderlijk afgeschreven. De afschrijvingspercentages zoals voorgeschreven door het Handboek worden toegepast en zijn toegelicht in de toelichting van de jaarrekening.
Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd als zij de gebruiksduur van het object verlengen en/of leiden tot toekomstige prestatie-eenheden met betrekking tot het object. Ter zake van verwachte kosten van periodiek groot onderhoud aan gebouwen, installaties e.d. wordt een voorziening gevormd. Zie hiervoor de grondslag onder het kopje Voorzieningen.
Financiële vaste activa
Overige financiële vaste activa
Kapitaalbelangen die niet worden aangemerkt als deelneming worden onder de effecten gerubriceerd. De grondslagen voor de overige financiële vaste activa zijn verder opgenomen onder het hoofd Financiële instrumenten.
Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa
Voor materiële vaste activa en financiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde.
Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief (of kasstroom genererende eenheid) geschat.
Voorraden onderhanden werken en gereed product m.b.t. media-aanbod
De nog niet uitgezonden programma’s zijn gewaardeerd tegen de directe kosten. Onder de directe kosten vallen de personele kosten van eigen medewerkers en overige medewerkers, de facilitaire kosten en de overige programmakosten. Kosten die niet direct aan het programma zijn toe te rekenen (bijvoorbeeld die van de directie/programmaleiding en planning media-aanbod, netcoördinatie) maken deel uit van de organisatiekosten.
De waardering van media-aanbod wordt verminderd met de voor dit media-aanbod ontvangen bijdragen van derden. De bijdragen van derden betreffen bijdragen van commerciële sponsors, de Stichting Coproductiefonds Binnenlandse Omroep (CoBO), Mediafonds en overige derden.
Gereed voor uitzending maar nog niet verspreid media-aanbod wordt op balansdatum individueel beoordeeld. Media-aanbod wordt volledig afgewaardeerd als er door de landelijke publieke media- instelling in overleg met de raad van bestuur van de NPO of de door hem gemandateerden definitief is besloten het media-aanbod niet te verspreiden.
Als twee jaar na de eerste voorraadwaardering nog geen beslissing is genomen ten aanzien van het verspreiden van media-aanbod, wordt het betreffende media-aanbod volledig afgewaardeerd. In specifieke gevallen kan hiervan worden afgeweken. Het gaat dan om gevallen waarin wel voldoende zekerheid bestaat over de verspreiding van het media-aanbod, maar niet over het jaar waarin de verspreiding zal plaatsvinden of de verspreiding later dan twee jaar na aankoop of productie zal plaatsvinden. Dit geldt bijvoorbeeld voor de aankoop van (licenties voor) speelfilms en series die minimaal twee jaar na aankoop ingaan.
In de voorraden onderhanden werk zijn geen herhalingsuitzendingen van eigen producties opgenomen. Overige voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel tegen de directe opbrengstwaarde, indien lager.
Vorderingen
De grondslagen voor de waardering van vorderingen en effecten zijn beschreven en opgenomen onder het hoofd Financiële Instrumenten.
Op vorderingen is waar nodig een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Vorderingen voortkomend uit erfstellingen worden opgenomen in het jaar waarin de erflating plaatsvond, voor zover deze bij het opmaken van de jaarrekening bekend zijn.
Liquide middelen
Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien liquide middelen niet ter vrije beschikking staan, wordt hiermee rekening gehouden bij de waardering. Liquide middelen die naar verwachting langer dan twaalf maanden niet ter beschikking staan van de vennootschap, worden gerubriceerd als financiële vaste activa.
Reserve media-aanbod
Op de Reserve media-aanbod worden over- en onderbestedingen gemuteerd. Een negatief saldo geeft een verrekenbaar tekort weer en een positief saldo een bestedingsverplichting voor de toekomst. De Nederlandse Publieke Omroep heeft een grens bepaald voor de maximale hoogte van de reserve voor media-aanbod. Voor de EO bedraagt deze € 4.000.
De reserve voor media-aanbod kan incidenteel een negatief saldo vertonen. In het volgende boekjaar wordt de negatieve reserve voor media-aanbod verrekend met het exploitatieresultaat van dat boekjaar. Indien dit exploitatieresultaat onvoldoende is voor volledige verrekening wordt het resterende negatieve saldo van de reserve voor media-aanbod afgeboekt van de algemene reserve.
Voorzieningen
Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de beste schatting van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen, tenzij anders vermeld.
Pensioenregeling
Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen.
Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat.
Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen.
De pensioenvoorziening omvat de voorziening voor de pensioenverplichtingen aan de medewerkers. De medewerkers van de EO hebben een pensioenregeling die is ondergebracht bij PNO Media.
Deze pensioenregeling betreft een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling. Indexatie van de toegekende aanspraken en rechten vindt uitsluitend plaats indien en voor zover de middelen van het pensioenfonds daartoe ruimte laten en het pensioenfonds daartoe heeft besloten. Indien de omstandigheden bij het pensioenfonds daar aanleiding toe geven, kan het bestuur besluiten tot het korten van aanspraken.
De pensioenregeling wordt volgens de Pensioenwet gekarakteriseerd als uitkeringsovereenkomst. De uitvoeringsovereenkomst met het pensioenfonds loopt tot en met 31 december 2026 De belangrijkste afspraken die zijn opgenomen in deze uitvoeringsovereenkomst zijn de volgende:
- Indexatie geeft geen aanleiding tot premie-aanpassingen. Premiereductie of -terugstorting vindt niet plaats.
- Het bestuur stelt jaarlijks in overeenstemming met de uitvoeringsovereenkomst de premie vast.
- Er is geen maximale premie overeengekomen.
- In geval van een reservetekort of -overschot van het pensioenfonds heeft de EO overeenkomstig het reglement geen aandeel daarin.
Jubileum voorziening
De jubileumvoorziening betreft een voorziening voor toekomstige jubileumuitkeringen en verlofdagen die verband houden met het bereiken van een jubileumdatum. De voorziening betreft de contante waarde van de in de toekomst uit te keren jubileumuitkeringen en extra toe te kennen verlofdagen. De berekening is gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkans en leeftijd.
Voorziening groot onderhoud
Voor verwachte kosten inzake periodiek onderhoud van panden, installaties e.d. wordt een voorziening gevormd. De toevoegingen aan de voorziening worden bepaald op basis van het geschatte bedrag van groot onderhoud en de periode die telkens verloopt tussen de werkzaamheden van groot onderhoud, één en ander zoals blijkend uit een meerjarenonderhoudsplan. De kosten van groot onderhoud worden verwerkt ten laste van de voorziening voor zover deze is gevormd voor de beoogde kosten. Indien de kosten van groot onderhoud uitgaan boven de boekwaarde van de voor het desbetreffende actief aangehouden voorziening, worden de (meer)kosten verwerkt ten laste van de exploitatierekening.
Voorziening loopbaantraject
De voorziening loopbaantraject is als gevolg van cao-onderhandelingen tot stand gekomen en wordt nominaal bepaald. Het is de opzet dat over een periode van vijf jaar alle medewerkers een traject hebben genoten.
Waarderingsgrondslagen baten
Onder baten media-aanbod wordt verstaan alle middelen die door de raad van bestuur van de NPO ter beschikking zijn gesteld voor de verzorging van media-aanbod en in het boekjaar volledig zijn toegekend, of rechtstreeks door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap beschikbaar worden gesteld aan de NPO.
Exploitatierekening
Het saldo (resultaat) wordt bepaald als het verschil tussen het totaal der baten en het totaal der lasten. De baten worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; lasten reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Baten worden in de exploitatierekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.
Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. In de exploitatierekening zijn de referenties conform het voorgeschreven model opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. Omdat nummering van het model wordt aangehouden zijn deze referenties niet doorlopend.
Personeelsbeloningen
De beloningen van het personeel worden als last in de exploitatierekening verantwoord in de periode waarin de arbeidsprestatie wordt verricht en, voor zover nog niet uitbetaald, als verplichting op de balans opgenomen. Voor op balansdatum bestaande verplichtingen tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen (inclusief ontslagvergoedingen) aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid wordt een voorziening opgenomen. De verantwoorde verplichting betreft de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichting op balansdatum af te wikkelen. De beste schatting is gebaseerd op contractuele afspraken met personeelsleden (cao en individuele arbeidsovereenkomsten). Toevoegingen aan en vrijval van verplichtingen worden ten laste respectievelijk ten gunste van de exploitatierekening gebracht.
Wet normering topinkomens
Voor de uitvoering van de Wet normering topinkomens in de (semi)publieke sector (WNT) heeft de EO zich gehouden aan de bepalingen van en krachtens de Wet normering topinkomens.
Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen
Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de groep in de resultaten van deze deelnemingen, bepaald op basis van de grondslagen van de groep. Resultaten op transacties, waarbij overdracht van activa en passiva tussen de groep en de niet- geconsolideerde deelnemingen en tussen niet- geconsolideerde deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn niet verwerkt voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. De resultaten van deelnemingen die gedurende het boekjaar zijn verworven of afgestoten worden vanaf het verwervingsmoment respectievelijk tot het moment van afstoting verwerkt in het resultaat van de groep.
Rentebaten en rentelasten
Rentebaten worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost.
Rentelasten en soortgelijke lasten worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren.
Vennootschapsbelasting
Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen.
De belastingen worden in de exploitatierekening opgenomen, behalve voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt.
De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting.
Er is geen sprake van tijdelijke verschillen.
De Vereniging Evangelische Omroep is onderworpen aan vennootschapsbelasting. Doordat in de Vereniging jaarlijks de aftrekposten hoger zijn dan de baten is in de praktijk geen vennootschapsbelasting verschuldigd.
Het verrekenbaar verlies bedroeg ultimo 2022 € 32.044. Voor dit verlies is geen latente belastingvoorziening opgenomen. In de enkelvoudige exploitatierekening is derhalve afgezien van vermelding van deze post.
In de geconsolideerde jaarrekening is Productiehuis EO B.V. begrepen. Ook Productiehuis EO B.V. is onderworpen aan vennootschapsbelasting. De belasting van deze vennootschap is gebaseerd op het resultaat in de jaarrekening en vindt plaats tegen het actuele belastingtarief. Bij de bepaling van de belastingen wordt rekening gehouden met fiscale regelgeving rondom verrekening van verliezen uit voorgaande jaren. Voor de Vereniging en Productiehuis EO B.V. kon geen fiscale eenheid worden verkregen.
In afstemming met de Belastingdienst zijn met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2017 de volgende afspraken gemaakt:
- Integrale belastingplicht in de vennootschapsbelasting: de Publieke omroepverenigingen worden geacht met hun hele vermogen een onderneming te drijven en zijn daardoor vennootschaps- belastingplichtig.
- Fiscale behandeling van de RMA en ORMA: dotaties en onttrekkingen aan de RMA en ORMA lopen via de fiscale winst- en verliesrekening.
- Fiscale behandeling van ontvangen giften en erfstellingen: De in een jaar ontvangen giften/erfstellingen worden niet als voordeel uit onderneming aangemerkt indien en voor zover ze de in een jaar gedane toevoeging aan de RMA en/of ORMA overstijgen.
- Evaluatie: in 2023 heeft er een evaluatie plaats gevonden van de gemaakte afspraken, met de belastingdienst. De uitkomst is dat de bestaande afspraak met de belastingdienst inzake de vennootschapsbelastingplicht van publieke omroepverenigingen (2017-2021) blijft gelden.
Nevenactiviteiten
Het resultaat uit nevenactiviteiten wordt bepaald door de opbrengst uit verkopen in het boekjaar te verminderen met de directe kosten, zijnde de kosten voor vervaardiging, verzending of exploitatie van het materiaal. De overige niet direct aan de producten toe te wijzen projectgebonden kosten, waaronder de organisatiekosten, worden toegerekend aan het jaar waarop deze kosten betrekking hebben.
Toelichting op het kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.
Verbonden partijen
Transacties met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Van deze transacties wordt de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht toegelicht.
Gebeurtenissen na balansdatum
Gebeurtenissen die nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum en die blijken tot aan de datum van het opmaken van de jaarrekening worden verwerkt in de jaarrekening. Gebeurtenissen die geen nadere informatie geven over de feitelijke situatie per balansdatum worden niet in de jaarrekening verwerkt. Als dergelijke gebeurtenissen van belang zijn voor de oordeelsvorming van de gebruikers van de jaarrekening, worden de aard en de geschatte financiële gevolgen ervan toegelicht in de jaarrekening.
5.5.1 Materiële vaste activa
| Bedrijfs- gebouwen en terreinen | Inventaris en inrichting | Facilitaire apparatuur e.d. | Hard- en software | Vervoer-middelen | Technische installaties | Totaal 2023 | Totaal 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 januari 2023 | ||||||||
| Aanschafwaarde | 3.284 | 948 | 1.974 | 1.255 | 99 | 942 | 8.502 | 8.205 |
| Afschrijvingen | -1.877 | -860 | -1.169 | -1.027 | -47 | -136 | -5.116 | -4.527 |
| Boekwaarde | 1.407 | 88 | 805 | 228 | 52 | 806 | 3.386 | 3.678 |
| Mutaties aanschafwaarde: | ||||||||
| Bij: investeringen | 241 | 54 | 114 | 106 | - | - | 515 | 388 |
| Af: desinvestering | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Af: Buitengebruikstelling/ geheel afgeschreven | - | - | - | - | - | - | - | -91 |
| 241 | 54 | 114 | 106 | - | - | 515 | 297 | |
| Mutaties afschrijvingen: | ||||||||
| Af: afschrijvingen | -201 | -32 | -253 | -144 | -25 | -62 | -717 | -680 |
| Bij: afschrijvingen desinvestering | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Bij: Buitengebruikstelling/geheel afgeschreven | - | - | - | - | - | - | - | 91 |
| -201 | -32 | -253 | -144 | -25 | -62 | -717 | -589 | |
| Totaal mutaties | 40 | 22 | -139 | -38 | -25 | -62 | -202 | -292 |
| 31 december 2023 | ||||||||
| Aanschafwaarde | 3.525 | 1.002 | 2.088 | 1.361 | 99 | 942 | 9.017 | 8.502 |
| Afschrijvingen | -2.078 | -892 | -1.422 | -1.171 | -72 | -198 | -5.833 | -5.116 |
| Boekwaarde | 1.447 | 110 | 666 | 190 | 27 | 744 | 3.184 | 3.386 |
De WOZ-waarde van de bedrijfsgebouwen en terreinen is in 2023 € 7.847 (2022: € 7.855). Er hebben zich geen bijzondere waardeverminderingen voorgedaan in het boekjaar.
De afschrijvingstermijnen zijn als volgt:
- bedrijfsgebouwen: 10 tot 40 jaar op terreinen wordt niet afgeschreven
- inventaris en inrichting: 5 jaar
- facilitaire apparatuur: 5 jaar
- hard- en software: 3 jaar
- vervoermiddelen: 4 jaar
- technische installaties: 15 jaar
Aanschaffingen boven de € 2,5 worden geactiveerd. Aanschaffingen tot en met € 2,5 komen direct ten laste van de exploitatierekening.
Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de bedrijfsgebouwen is een voorziening voor groot onderhoud gevormd. De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt.
5.5.2 Financiële vaste activa
| Lening u/g | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| Stand per 1 januari | 2.250 | - |
| Bij: nieuw verstrekte lening | - | 2.500 |
| Af: aflossing korter dan één jaar | -250 | -250 |
| Stand per 31 december | 2.000 | 2.250 |
De EO heeft in december 2022 aan Stichting Leger des Heils Woonvermogen een lening u/g van € 2.500 verstrekt tegen 3% voor de duur van 10 jaar die in jaarlijkse termijnen van € 250 door hen wordt afgelost. Het kortlopende deel van de lening u/g is opgenomen bij de overige vorderingen.
5.5.3 Voorraden
De voorraden bestaan uit onderhanden werk ad € 12.315 (2022: € 10.054). Dit onderhanden werk bestaat uit programma’s waarvoor reeds kosten gemaakt zijn, maar die nog niet zijn uitgezonden. Waardering van eigen programma’s geschiedt tegen de directe kosten. In de voorraad per 31 december 2023 is € 5.404 (2022: € 1.515) begrepen voor programma’s die ouder zijn dan 2 jaar na de eerste voorraadwaardering. Voor dit media-aanbod geldt dat er een beslissing is genomen om deze uit te zenden.
De van derden ontvangen bijdragen, die op de voorraad in mindering zijn gebracht, bedragen € 537 (2022: € 1.097).
Deze zijn als volgt te specificeren:
| Titel Media-aanbod | Aantal afleveringen | Naam organisatie | Totale bijdrage x € 1.000 | Mediafonds | Overige derden |
|---|---|---|---|---|---|
| 2Doc: Wij en Zij | 1 | Mediafonds | 130 | 130 | - |
| De middag van '44 | 1 | Gemeente Nijmegen | 15 | - | 15 |
| ELAH | 1 | Stichting NTR | 20 | - | 20 |
| Soep, sores en soelaas: 2024 | 20 | Stichting Leger des Heils Dienstverlening | 372 | - | 372 |
| Aansluiting 'vermindering van voorraad' in balans | 537 | 130 | 407 |
Er zijn geen bijdragen vanuit commerciële sponsoring, CoBO Fonds en NPO-fonds.
Op het onderhandenwerk is geen voorziening voor incourantheid in mindering gebracht.
Het onderhandenwerk is € 2.261 hoger dan vorig jaar. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door grote (drama) producties voor het komend jaar, zoals De Joodse Raad € 3.395 (2022: € 2.034), Saïd en Anna € 512 Tentje Plof € 579 en Meer dan verwacht € 745.
5.5.4 Vorderingen
De vorderingen hebben een looptijd korter dan een jaar. De boekwaarde van de opgenomen vorderingen benadert de reële waarde, gegeven het kortlopende karakter van de vorderingen en het feit dat waar nodig voorzieningen voor oninbaarheid zijn gevormd.
5.5.4.1 Handelsdebiteuren
De handelsdebiteuren bedragen € 2.909 (2022: € 3.072). Dit saldo bestaat uit de debiteuren € 2.968 (2022: € 3.133) en de voorziening voor oninbaarheid op de debiteuren € 59 (2022: € 61).
| Verloop voorziening dubieuze debiteuren | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| Stand per 1 januari | 61 | 72 |
| Af: onttrekking | -182 | -241 |
| Bij: dotatie | 180 | 230 |
| Stand per 31 december | 59 | 61 |
In 2023 is er door opzeggingen en oninbare vorderingen € 182 aan de voorziening dubieuze debiteuren. Hiervoor was in 2023 een aanvullende dotatie van € 180 benodigd. Voor debiteuren per 31 december 2023 is een naar ouderdom van facturen oplopende procentuele dotatie toegepast.
5.5.4.2 Belastingen en premies sociale verzekeringen
Deze post betreft een vordering op de Belastingdienst inzake vennootschapsbelasting Productiehuis EO B.V. € 5 (2022: € 4).
5.5.4.3 Overige vorderingen
De overige vorderingen zijn € 63 hoger dan in 2022. De overige vorderingen bestaan voornamelijk uit nog te ontvangen bedragen € 124 (2022: € 337), te ontvangen nalatenschappen € 846 (2022: € 566) en de jaarlijkse aflossing van de lening Leger des Heils € 250 (2022: € 250).
5.5.4.4 Overlopende activa
De overlopende activa zijn € 413 hoger dan in 2022. De overlopende activa bestaan voornamelijk uit vooruitbetaalde pensioenpremie 2023 € 3.963 (2022: € 3.400) en overige vooruitbetaalde bedragen € 579 (2022: € 710).
5.5.5 Liquide middelen
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Spaartegoeden | 251 | 350 |
| Rekening-courant banken | 1.676 | 969 |
| Totaal | 1.927 | 1.319 |
De liquide middelen zijn in 2023 toegenomen met € 608. Voor een toelichting op deze toename verwijzen we naar paragraaf 5.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht, waar het kasstroomoverzicht is opgenomen.
De spaartegoeden zijn in 2023 niet op langlopende deposito’s of in andere lang lopende spaarvormen weggezet.
5.5.6 Eigen vermogen
5.5.6.1 Algemene reserve
De algemene reserve is sinds 1 januari 1993 bevroren op een niveau van € 6.597. De bevriezing van de algemene reserve is gebaseerd op een wetswijziging die tot stand gekomen is na een onderzoek naar het eigen vermogen van de omroepen.
5.5.6.2 Reserve voor media-aanbod
Zendgemachtigden krijgen jaarlijks een bijdrage toegekend ter financiering van de kosten van hun omroepactiviteiten. De overschotten op deze subsidie mogen worden behouden om eventuele toekomstige tekorten mee te verrekenen. De raad van bestuur van de Publieke Omroep kan aan de reserve een maximum toekennen. Op basis van de Bindende Regeling Mediareserves d.d. 10 mei 2016 is deze door de raad van bestuur van de Publieke Omroep bepaald op € 4.000.
In onderstaand overzicht is het verloop van de Reserve voor media-aanbod weergegeven:
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Stand per 1 januari | 2.852 | 2.800 |
| Saldo van de exploitatierekening | 353 | 52 |
| Stand per 31 december | 3.205 | 2.852 |
Statutaire bepaling resultaat
In de statuten van de vereniging staat in artikel F.10 lid 3 het volgende bepaald: “De directie stelt jaarlijks een jaarrekening op en een bestuursverslag vast. De jaarrekening bevat een staat van uitgaven en ontvangsten over het afgelopen jaar en een balans per 31 december van dat jaar. Het bestuursverslag bevat een verslag van de werkzaamheden van het afgelopen jaar, zowel voor wat betreft televisie, radio, verenigingsactiviteiten als de nadere activiteiten. De directie legt ter goedkeuring deze stukken, niet later dan in de maand juni, in een vergadering van de raad van toezicht voor.”
Omtrent de bestemming van het resultaat is niets opgenomen in de statuten van de vereniging. Hieromtrent zijn bepalingen opgenomen in de Mediawet 2008. In artikel 2.135 lid 1 is bepaald dat “tenzij bij of krachtens deze wet anders is bepaald, gebruiken NPO en de publieke media- instellingen al hun inkomsten voor de uitvoering van de publieke mediaopdracht.” Voorts is in artikel 2.176 lid 1 opgenomen: “Gereserveerde gelden voor de verzorging van media-aanbod worden in het volgende kalenderjaar besteed aan de doelen waarvoor zij oorspronkelijk bestemd zijn.”
Bestemming van het resultaat
In overeenstemming met hetgeen is bepaald in de Mediawet hebben wij besloten het positieve resultaat ad € 353 toe te voegen aan de “Reserve voor media-aanbod”.
5.5.7 Voorzieningen
De post voorzieningen betreft de volgende voorzieningen: jubilea, loopbaantraject, groot onderhoud en overig.
De voorziening voor jubilea is gevormd ter dekking van kosten voor jubilea van de in vaste dienst zijnde personele formatie. Hierbij zijn naast de te verwachten uit te keren gratificaties tevens verlofdagen begrepen die verband houden met het bereiken van jubileumdata. Deze voorziening is gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichting af te wikkelen. De gehanteerde disconteringsvoet bedraagt, evenals in 2022, 1%. Voorts is de berekening gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkans en leeftijd.
De voorziening loopbaantraject ad € 216 (2022: € 248) is gevormd op grond van de CAO voor omroeppersoneel. In 2023 is € 7 gedoteerd aan de voorziening en € -39 besteed aan opleidingen op het gebied van loopbaanontwikkeling.
De voorziening groot onderhoud heeft betrekking op egalisatie van de kosten voor groot onderhoud voor het bedrijfsgebouw aan de Oude Amersfoortseweg te Hilversum.
| Voorzieningen | Jubilea | Loopbaantraject | Groot onderhoud | Totaal 2023 | Totaal 2022 |
|---|---|---|---|---|---|
| Stand per 1 januari | 454 | 248 | 991 | 1.693 | 2.233 |
| Bij: dotatie/vrijval | -18 | -39 | -19 | -76 | -322 |
| Af: onttrekking | 62 | 7 | 55 | 124 | -218 |
| Stand per 31 december | 498 | 216 | 1.027 | 1.741 | 1.693 |
5.5.8 Kortlopende schulden
De kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan een jaar.
5.5.8.1 Schulden aan leveranciers
De schulden aan leveranciers zijn € 503 lager dan in 2022. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door eind 2022, vooruit gefactureerde licenties, inzake aangekochte lineaire programma’s 2023, door de NPO € – (2022: € 651).
5.5.8.2 Belastingen en premies sociale verzekeringen
De belastingen en premies sociale verzekeringen zijn € 154 hoger dan in 2022. Dit wordt vooral veroorzaakt door de in 2024 de af te dragen loonheffing van de maand december € 1.328 (2022: € 1.148).
5.5.8.3 Schulden inzake pensioenen
De in 2023 ontvangen factuur inzake de vooruit te betalen pensioenpremie 2024 van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Media PNO € 3.965 is in 2024 betaald.
5.5.8.4 Overige schulden
De overige schulden zijn € 136 lager dan in 2022. De overige schulden bestaan voornamelijk uit schulden waarvoor nog geen facturen zijn ontvangen € 1.406 (2022: € 1.854), nabetaling nettosalaris € 38 (2022: € 42) en verplichtingen inzake schadeloosstellingen € 425 (2022: € 109).
5.5.8.5 Overlopende passiva
De overlopende passiva zijn € 1.150 lager dan in 2022. De overlopende passiva bestaan voornamelijk uit vooruitontvangen lidmaatschaps- en abonnementsgelden € 4.392 (2022: € 4.630), verplichtingen ten behoeve van het personeel € 2.039 (2022: € 1.900), en vooruit ontvangen inkomsten voor de EO-Jongerendag 2023 € 333 (2022: € 231) en rekening courant NPO € 413 (€ 2022: € 1.571 ).
Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen
De EO heeft overeenkomsten gesloten met contractuele verplichtingen voor Media-aanbod van €3.480 (2022: € 2.588). Van de totale verplichting is de looptijd voor € 1.124 maximaal een jaar (2022: € 448). De looptijd van de overige verplichtingen ad € 2.355 (2022: € 2.139) is maximaal 60 maanden. Verder heeft de EO per 31 december 2023 geen garanties afgegeven aan leveranciers.
Daarnaast heeft de EO ICT inhuur- en softwarelicentie-overeenkomsten gesloten met contractuele verplichtingen van € 525 (2022: € 566). Van de totale verplichting is de looptijd voor € 246 maximaal een jaar (2022: € 344), voor € 279 (2022: € 216) maximaal 60 maanden en voor € 0 (2022: € 6) langer dan 60 maanden.
De EO heeft overige inhuurovereenkomsten gesloten met contractuele verplichtingen van € 589 (2022: € 734). Van de totale verplichting is de looptijd voor € 147 maximaal een jaar (2022: € 147). De looptijd van de overige rechten ad € 442 (2022: € 587) is maximaal 60 maanden.
Vanaf 2023 worden subsidie aanvragen bij het NPO-fonds afgehandeld via de Media Module van de NPO. Ten behoeve van producties die in 2024 (of later) zullen worden uitgezonden, zijn derhalve door subsidieverstrekkers geen toezeggingen gedaan.
De EO heeft verhuurovereenkomsten gesloten met contractuele rechten van € 53 (2022: € 124). Van de totale rechten is de looptijd voor € 32 maximaal een jaar (2022: € 59). De looptijd van de overige rechten ad € 21 (2022: € 65) is maximaal 60 maanden.
De EO heeft verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid afgegeven voor uit rechtshandelingen van Nederlandse geconsolideerde deelnemingen (Productiehuis EO B.V.) voortvloeiende schulden; deze bedroegen € 1.239 (2022: € 722).
Transacties met verbonden partijen
Er hebben zich geen transacties met verbonden partijen voorgedaan op niet-zakelijke grondslag.
| Volgens categoriale indeling | Media- Aanbod | Neven-activiteiten | Verenigings-activiteiten | Organisatie-kosten | Totaal 2023 | Totaal 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Baten | ||||||
| 1. Media-aanbod: | ||||||
| -Vergoeding OCW | 33.333 | - | - | 8.211 | 41.544 | 37.808 |
| -Omroepbrede Middelen | 6.158 | - | - | 27 | 6.185 | 4.595 |
| Subtotaal baten media-aanbod | 39.491 | - | - | 8.238 | 47.729 | 42.403 |
| 2. Programmagebonden eigen bijdragen | 1.816 | - | - | - | 1.816 | 1.322 |
| 3. Opbrengst programmabladen | - | 3.443 | - | - | 3.443 | 3.585 |
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | - | 1.886 | - | - | 1.886 | 2.169 |
| 5. Opbrengst verenigingsactiviteiten | - | - | 9.507 | - | 9.507 | 9.555 |
| 6. Barteringbaten | - | 85 | - | 85 | 95 | |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 41.307 | 5.414 | 9.507 | 8.238 | 64.466 | 59.129 |
| Lasten | ||||||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 21.255 | 1.395 | 1.747 | 5.211 | 29.608 | 25.671 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | 3.385 | 211 | 189 | 83 | 3.868 | 3.397 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 7.752 | 2.117 | 1.504 | 428 | 11.801 | 11.641 |
| 11. Afschrijvingen op materiële vaste activa | 224 | - | - | 493 | 717 | 680 |
| 12.Rechten | 2.143 | - | 15 | 4 | 2.162 | 1.002 |
| 13. Lasten buitenproducent | 10.042 | - | - | - | 10.042 | 10.913 |
| 14. Barteringlasten | - | 85 | - | - | 85 | 95 |
| 15. Overige lasten | 1.862 | 87 | 534 | 3.475 | 5.958 | 5.638 |
| 17. Toerekening organisatiekosten | - | 321 | 728 | -1.049 | - | - |
| Som der bedrijfslasten | 46.663 | 4.216 | 4.717 | 8.645 | 64.241 | 59.037 |
| Bedrijfsresultaat | -5.356 | 1.198 | 4.790 | -407 | 225 | 92 |
| 18. Financieel resultaat | - | - | 125 | 3 | 128 | -40 |
| Saldo uit gewone bedrijfsuitoefening | -5.356 | 1.198 | 4.915 | -404 | 353 | 52 |
| Vennootschapsbelasting | - | - | - | - | - | - |
| 19. Toerekening resultaat nevenactiviteiten en verenigingsactiviteiten aan verzorging media-aanbod | 4.394 | -879 | -3.515 | - | - | - |
| 20. Over te dragen reserve voor media-aanbod | - | - | - | - | - | - |
| Exploitatieresultaat na overdracht en belastingen | -962 | 319 | 1.400 | -404 | 353 | 52 |
| FTE gemiddeld | 255 | 14 | 24 | 55 | 348 | 332 |
| FTE ultimo | 270 | 14 | 24 | 52 | 359 | 334 |
Een nadere specificatie van de baten over 2023 is als volgt:
5.6.1 Media-aanbod
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Omroepbijdrage TV | 31.006 | 25.630 |
| Omroepbijdrage Radio | 3.778 | 3.396 |
| Omroepbijdrage Overig Media-aanbod | 4.707 | 5.528 |
| Omroepbijdrage organisatiekosten | 8.238 | 7.849 |
| Totaal | 47.729 | 42.403 |
De toename van de Omroepbijdrage TV wordt voornamelijk veroorzaakt door het nieuwe programma Zing! € 3.200 en de extra bijdrage vanwege de hoge inflatie € 1.691. De toename van de Omroepbijdrage Radio wordt voornamelijk veroorzaakt door de extra bijdrage vanwege de hoge inflatie € 257. De afname van de Omroepbijdrage Overige Media- aanbod wordt voornamelijk veroorzaakt doordat we in 2022 grote online programma’s hadden: Chica-online € 312 en Verborgen verhalen € 331.
5.6.2 Programmagebonden eigen bijdragen
| Titel Media-aanbod | Aantal afleveringen | Naam organisatie | Totale bijdrage x €1.000 | Mediafonds | Overige derden | NPO-fonds |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2Doc: 10 geboden, Gaia en ik | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 32 |
| 2Doc: A way to B | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 177 |
| 2Doc: Berichten voor Zara | 1 | Mediafonds | 140 | 140 | - | - |
| 2Doc: En Route Ontwikkeling | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 32 |
| 2Doc: Mijn vader, Nour en ik | 1 | Mediafonds | 140 | 140 | - | - |
| 2Doc: Mijn Zus/Broer_Mijn grote broer | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 175 |
| 2Doc: Ontwikkeling/Research Lucky Boy | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 36 |
| 2Doc: Research 10 geboden De Stem die niet rust | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 30 |
| 3lab: Het Schooladvies | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 30 |
| Aankoop | 1 | NPO | 41 | - | 40 | - |
| Chai-Oudere Joden | 6 | Stichting Collectieve Maror | 16 | - | 16 | - |
| Concept ontwikkeling/We need to talk about seks | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 9 |
| De Eed Research | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 11 |
| De Onverzadigbaren | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 30 |
| Het grote 30 tellen tv-toernooi | 1 | Stichting Liliane Fonds | 12 | - | 12 | - |
| Hoedan 2023 | 16 | PKN | 175 | - | 175 | - |
| Keti Koti 2023 (Vier) | 1 | Kaartverkoop | 1 | - | 1 | - |
| Keti Koti 2023 (Vier) | 1 | Stichting Vier Keti Koti | 20 | - | 20 | - |
| Maccabi | 1 | Stichting Levi Lassen | 5 | - | 5 | - |
| Marokanen en de Joden (Salaam Alyahudi) | 1 | Witfilm | 9 | - | 9 | - |
| Moderne Profeten event 2023 | 1 | IZB | 44 | - | 44 | - |
| Nationale Nieuwjaarszegen | 1 | PKN | 15 | - | 15 | - |
| Nederland Zingt | 38 | Kaartverkoop | 67 | - | 67 | - |
| Nederland Zingt | 38 | PKN | 33 | - | 33 | - |
| Ontwikkeling/We need to talk about sex | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 48 |
| Oorlog is erfelijk 2023 | 3 | Stichting War Child | 5 | - | 5 | - |
| Podcast De Rampnacht | 6 | NPO-fonds | - | - | - | 88 |
| Podcast Eerst Dit 2023 | 697 | IZB | 264 | - | 264 | - |
| Podcast Geheim Agent Liz | 9 | NPO-fonds | - | - | - | 126 |
| Podcast Heilige Huisjes 2023 | 12 | PKN | 15 | - | 15 | - |
| Podcast Scheppingsdrift 2023 | 12 | Vermeulen Brauckmanstichting | 10 | - | 10 | - |
| Quotebende Ontwikkeling 2023 | 1 | NPO-fonds | 0 | - | - | 54 |
| Remember Keti Koti | 1 | Hella Fonds | 4 | - | 4 | - |
| Research Duik in mijn doop | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 30 |
| Research: Ik geef om jou | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 30 |
| Soep, sores en soelaas: 2023 | 20 | Leger des Heils | 372 | - | 372 | - |
| Soep, Sores en Soelaas: restant 2022 | 3 | Leger des Heils | 49 | - | 49 | - |
| Stralend Kerstfeest | 1 | Leger des Heils | 150 | - | 150 | - |
| Tentje Plof Ontwikkeling | 1 | NPO-fonds | - | - | - | 70 |
| Vervolgd | 5 | Open Doors | 155 | - | 155 | - |
| Wilde Ganzen | 53 | Wilde Ganzen | 50 | - | 50 | - |
| Zoek de Verschillen | 4 | Stichting Collectieve Maror | 25 | - | 25 | - |
| Aansluiting exploitatierekening | 1.816 | 280 | 1.536 | 1.010 |
De organisaties die hebben bijgedragen aan programma’s van de EO zijn niet gelieerd aan de EO. Er zijn geen bijdragen vanuit commerciële sponsoring en CoBO Fonds ontvangen.
Een nadere specificatie van via buitenproducenten ontvangen bijdragen uit fondsen, overige bedragen e.d. (niet opgenomen in de exploitatierekening van de EO) is als volgt:
Specificatie bijdragen derden via buitenproducenten
| Titel Media-aanbod | Aantal afleveringen | Naam organisatie | Totale bijdrage x € 1.000 | CoBO | Overige derden |
|---|---|---|---|---|---|
| 2Doc: Mijn vader, Nour en ik | 1 | Een van de Jongens | 4 | - | 4 |
| 2Doc: Mijn vader, Nour en ik | 1 | Overige fondsen | 27 | - | 27 |
| 2Doc: Mijn grote broer | 1 | Filmfonds ‘scenario ontwikkeling’ | 11 | - | 11 |
| 2Doc: Mijn grote broer | 1 | Filmfonds ‘production incentive' | 82 | - | 82 |
| 2Doc: Mijn grote broer | 1 | CoBO contigent | 3 | 3 | - |
| 2Doc: Mijn grote broer | 1 | CoBO extra | 27 | 27 | - |
| 2Doc: Stil water | 1 | CoBo | 147 | 147 | - |
| 2Doc: A way to B | 1 | Filmfonds | 180 | - | 180 |
| 2Doc: A way to B | 1 | Filmfonds ‘production incentive' | 104 | - | 104 |
| 2Doc: A way to B | 1 | CoBO contigent | 10 | 10 | - |
| 2Doc: A way to B | 1 | CoBO extra | 100 | 100 | - |
| 2Doc: A way to B | 1 | DOXY | 27 | - | 27 |
| 2Doc: My Maysoon | 1 | CoBO contigent | 20 | 20 | - |
| 2Doc: My Maysoon | 1 | CoBO extra | 99 | 99 | - |
| 2Doc: My Maysoon | 1 | DOXY | 1 | - | 1 |
| 2Doc: Meneer Pastoor | 1 | Filmfonds ‘scenario ontwikkeling’ | 30 | - | 30 |
| 2Doc: Meneer Pastoor | 1 | Filmfonds 'oase' | 8 | - | 8 |
| 2Doc: Meneer Pastoor | 1 | Limburg Film Office | 50 | - | 50 |
| Said en Anna | 1 | CoBO | 180 | 180 | - |
| Said en Anna | 1 | NF Fast Forward | 10 | - | 10 |
| Said en Anna | 1 | NK Incentive | 523 | - | 523 |
| Said en Anna | 1 | Creative Europe Slate | 60 | - | 60 |
| Hoe word ik Joods? | 1 | &Bromet B.V. | 3 | - | 3 |
| De Eed Research | 1 | DOXY | 1 | - | 1 |
| Zappbios: De piraten van hiernaast: De ninja's van de overkant | 1 | CoBO contigent & extra | 225 | 225 | - |
| Zappbios: De piraten van hiernaast: De ninja's van de overkant | 1 | Nederlands Fonds voor de Film | 998 | - | 998 |
| Zappbios: De piraten van hiernaast: De ninja's van de overkant | 1 | Abraham Tuschinski Fonds 2.1 | 550 | - | 550 |
| Zappbios: De piraten van hiernaast: De ninja's van de overkant | 1 | MG Distributeur Source Investements BV/DFW | 400 | - | 400 |
| Totaal ontvangen bijdragen derden door buitenproducent | 3.880 | 811 | 3.069 |
Er zijn geen bijdragen vanuit commerciële sponsoring, Mediafonds en NPO-fonds ontvangen.
De EO heeft in opzet de volledigheid van de opbrengsten uit rechtstreekse sponsoring aan buitenproducenten afgedwongen in productieovereenkomsten. Hierin zijn bepalingen opgenomen dat, indien buitenproducenten rechtstreeks aan sponsoring willen doen, dit vooraf aan de EO dient te worden overlegd. Vanuit de buitenproducenten heeft de EO geen meldingen ontvangen in 2023.
5.6.3. Opbrengst programmabladen
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Opbrengst abonnementsgelden | 3.112 | 3.241 |
| Opbrengst advertenties en overig | 331 | 344 |
| Totaal | 3.443 | 3.585 |
De afname van de opbrengst abonnementsgelden wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van het aantal abonnees. De lagere opbrengst advertenties komt voornamelijk doordat de advertentiemarkt onder druk staat.
5.6.4 Opbrengst overige nevenactiviteiten
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Opbrengst bladen | 962 | 1.119 |
| Opbrengst ledenproducten | 104 | 83 |
| Doorbelaste kosten St. EO Metterdaad | 315 | 351 |
| Diversen | 505 | 616 |
| Totaal | 1.886 | 2.169 |
De afname van de opbrengst bladen wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van het aantal abonnees op de Eva en een eenmalige externe bijdrage voor een Eva special in 2022 € 105. De afname van doorbelast kosten aan Stichting EO Metterdaad wordt veroorzaakt door het minder inzetten van personeel. De post “diversen” bestaat vooral uit royalty’s en licenties € 382 (2022: € 541) en opbrengst verhuur kantoorruimte € 123 (2022: € 75).
5.6.5 Opbrengst verenigingsactiviteiten
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Contributies | 5.223 | 5.158 |
| Giften en legaten | 3.845 | 4.082 |
| Overige opbrengsten ten bate van de vereniging | 439 | 315 |
| Totaal | 9.507 | 9.555 |
De toename van de contributies wordt vooral veroorzaakt door de verhoging van de contributie per 1 januari 2023. De hogere overige opbrengsten worden onder ander veroorzaakt door hogere inkomsten inzake de EO-Jongerendag € 215 (2022: €191). Ook is er in 2023 weer een Eva-vriendinnenweekend georganiseerd € 86K (2022: -).
5.6.6 Barteringbaten
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| O.a. advertenties | 85 | 95 |
| Totaal | 85 | 95 |
Voor specificatie zie de opstelling in paragraaf 5.6.17 onder barteringcontracten.
5.6.7 Lasten personeel in loondienst
De lasten personeel in loondienst bestaan onder andere uit lonen en salarissen € 22.117 (2022: € 19.648), sociale lasten € 3.589 (2022: € 3.142) en pensioenpremie € 2.383 (2022: € 2.382).
Het aantal fte’s per 31 december 2023 bedraagt 359 (2022: 334). Gemiddeld waren gedurende het gehele jaar 348 fte’s (2022: 332) werkzaam. Alle medewerkers zijn werkzaam in Nederland.
De toename van de lasten personeel in loondienst wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van het aantal fte’s en de CAO-verhoging van 8%.
WNT-verantwoording en bezoldiging bestuurders en leden van de raad van toezicht 2023
Per 1 januari 2013 is de Wet normering topinkomens (WNT) in werking getreden. De WNT is van toepassing op de Evangelische Omroep. Het voor de Evangelische Omroep toepasselijke bezoldigingsmaximum is in 2023 € 205 (het bezoldigingsmaximum voor media-instellingen plafond C).
Leidinggevende topfunctionarissen
| A.J. Lock | J. Kooij | |
|---|---|---|
| Gegevens 2023, bedragen in € | ||
| Functie(s) | Voorzitter raad van bestuur | Adjunct Directeur |
| Duur dienstverband | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec |
| Omvang dienstverband (in FTE) | 1 | 1 |
| (Fictieve) dienstbetrekking? | Ja | Ja |
| Bezoldiging | ||
| Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen | 184.473 | 173.941 |
| Betaalbaar op termijn | 20.142 | 19.997 |
| Totale bezoldiging | 204.615 | 193.938 |
| Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum | 205.000 | 205.000 |
| A.J. Lock | J. Kooij | |
|---|---|---|
| Gegevens 2022, bedragen in € | ||
| Functie(s) | Voorzitter raad van bestuur | Adjunct Directeur |
| Duur dienstverband | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec |
| Omvang dienstverband (in FTE) | 1 | 1 |
| (Fictieve) dienstbetrekking? | Ja | Ja |
| Bezoldiging | ||
| Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen | 180.534 | 165.189 |
| Betaalbaar op termijn | 18.260 | 17.951 |
| Totale bezoldiging | 198.794 | 183.140 |
| Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum | 199.000 | 199.000 |
Toezichthoudende topfunctionarissen – raad van toezicht
| W. Smouter | E.J. Ouweneel | P.I.W. Oudenaarden | S. Spoelstra | E.M. Sweet | W. Riemer | R. Paas- Peetoom | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gegevens 2023, bedragen in € | |||||||
| Functie(s) | Voorzitter | Lid | Lid | Lid | Lid | Lid | Lid |
| Duur dienstverband | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec |
| Beloning | 9.000 | 6.000 | 6.000 | 6.000 | 6.000 | 7.260* | 6.000 |
| Totale bezoldiging | 9.000 | 6.000 | 6.000 | 6.000 | 6.000 | 7.260 | 6.000 |
| Toepasselijk WNT-maximum | 30.750 | 20.500 | 20.500 | 20.500 | 20.500 | 20.500 | 20.500 |
*Het bedrag van de bezoldiging is inclusief btw
| W. Smouter | E.J. Ouweneel | P.I.W. Oudenaarden | S. Spoelstra | E.M. Sweet | W. Riemer | R. Paas- Peetoom | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gegevens 2022, bedragen in € | |||||||
| Functie(s) | Voorzitter | Vice-voorzitter | Secretaris | Lid | Lid | Lid | Lid |
| Duur dienstverband | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | 1 jan - 31 dec | - |
| Beloning | 5.860 | 3.729 | 3.729 | 3.659 | 3.729 | 3.659 | - |
| Totale bezoldiging | 5.860 | 3.729 | 3.729 | 3.659 | 3.729 | 3.659 | - |
| Toepasselijk WNT-maximum | 29.850 | 19.900 | 19.900 | 19.900 | 19.900 | 19.900 | - |
Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT
Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met een dienstbetrekking die in 2023 een bezoldiging boven het individueel toepasselijke drempelbedrag hebben ontvangen.
Presentatoren
De presentatoren van de EO zijn zowel ingezet voor omroep- als verenigingsactiviteiten. De beloningen van de presentatoren zijn lager dan de norm die geldt in het “Beloningskader Presentatoren in de Publieke Omroep” (BPPO) zodat geen deel ten laste van de verenigingsgelden is gebracht.
5.6.8 Lasten personeel niet in loondienst
De lasten personeel niet in loondienst bestaan onder andere uit freelancers € 3.757 (2022: € 3.287), uitzendkrachten € 29 (2022: € 36) en stagiaires € 82 (2022: € 72).
De lasten personeel niet in loondienst zijn onder andere toegenomen, door producties met veel inhuur van freelancers: Blauw Bloed € 171, Radio 1 titels € 270, Dit is de middag € 179 en Hoedan € 158.
5.6.9 Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen)
De facilitaire lasten bestaan onder andere uit kosten voor vervaardigen van radio, online en tv-programma’s en events € 8.872 (2021: € 7.451) en programmabladen € 2.115 (2021: € 2.032).
5.6.10 Rechten
De toename van de uitgaven voor rechten komt onder andere door de in 2023 uitgezonden natuur series Dynasties 2 € 257, Eden Untamed Plus € 245, Frozen Planet 2 € 288, Segerenti 2 € 245 en The Green Planet € 223,
5.6.11 Lasten buitenproducent
Onafhankelijk product
Het bedrag dat in 2023 is besteed aan onafhankelijke producties zoals bepaald in artikel 2.115 t/m 2.121 van de Mediawet 2008 is € 11.699 (2022: € 12.331).
De opbouw is als volgt:
| Totaal 2023 | |
|---|---|
| Lasten onafhankelijke producenten | 9.353 |
| Lasten media-instelling | |
| Lasten personeel in loondienst | 2.155 |
| Lasten personeel niet in loondienst | 107 |
| Facilitaire lasten | -74 |
| Afschrijvingen | 74 |
| Rechten | 396 |
| Overige lasten | 287 |
| Toerekening organisatiekosten | -599 |
| Totale lasten onafhankelijk product | 11.699 |
Het aantal onafhankelijke producties dat met de opgegeven totale lasten tot stand is gekomen is € 63 (2022: € 55),
5.6.12 Barteringlasten
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| O.a. advertenties | 85 | 95 |
| Totaal | 85 | 95 |
Voor specificatie zie de opstelling in paragraaf 5.6.15 onder barteringcontracten.
5.6.13 Overige lasten
De overige lasten bestaan onder andere uit overige personeelskosten € 1.853 (2022: € 1.565), huisvestingskosten € 618 (2022: € 777), hard- en software kosten € 1.957 (2022: € 1.855) en uitbesteed werk aan bedrijven € 1.074 (2022: € 1.030).
In de overige lasten zijn accountantskosten begrepen van € 159 (2022: €120). Deze kunnen verder als volgt worden gespecificeerd:
| Accountantskosten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| Onderzoek van de jaarrekening | 147 | 106 |
| Andere controle opdrachten | - | 6 |
| Adviesdiensten op fiscaal terrein | 12 | 8 |
| Totaal | 159 | 120 |
5.6.14 Financieel resultaat
Financieel resultaat
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Rente baten | 128 | 3 |
| Rente lasten en soortgelijke kosten | - | -43 |
| Totaal | 128 | -40 |
Over de banktegoeden betaalde de EO negatieve rente gedurende de eerste drie kwartalen in 2022
Vennootschapsbelasting
De vennootschapsbelasting ad € – (2022: € -) is gebaseerd op het resultaat in de jaarrekening van Productiehuis EO B.V. en is berekend op basis van het actuele belastingtarief. Voor de Vereniging Evangelische Omroep is over 2023 geen vennootschapsbelasting verschuldigd, omdat er sprake is van een compensabel verlies van € 32.044 ultimo 2022. Voor de Vereniging en Productiehuis EO B.V. kon geen fiscale eenheid worden verkregen.
5.6.15 Overige modellen
Toelichting op nevenactiviteiten per cluster*
| Cluster 1 | Cluster 2 | Cluster 3 | Cluster 7 | Totaal | |
|---|---|---|---|---|---|
| Baten | |||||
| 3. Opbrengst programmabladen | - | - | 3.443 | - | 3.443 |
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | 382 | 438 | 962 | 104 | 1.886 |
| 6. Barteringbaten | - | - | 85 | - | 85 |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 382 | 438 | 4.490 | 104 | 5.414 |
| Lasten | |||||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 2 | 273 | 1.120 | - | 1.395 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | - | - | 210 | 1 | 211 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 14 | 2 | 2.026 | 75 | 2.117 |
| 11. Afschrijvingen op materiële vaste activa | - | - | - | - | - |
| 12. Rechten | - | - | - | - | - |
| 13. Lasten buitenproducent | - | - | - | - | - |
| 14. Barteringlasten | - | - | 85 | - | - |
| 15. Overige lasten | 1 | 40 | 46 | - | 87 |
| 17. Toerekening organisatiekosten | - | 110 | 205 | 6 | 321 |
| Som der bedrijfslasten | 17 | 425 | 3.692 | 82 | 4.216 |
| Exploitatieresultaat voor toerekening Eigen Bijdrage | 365 | 13 | 798 | 22 | 1.198 |
Voor de omschrijving van de clusters verwijzen wij naar de toelichting bij de clusters.
Cluster 1: De exploitatie van onverkort media-aanbod of publieke formats buiten de publieke media-opdracht
| Baten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | 382 | 541 |
| 6. Barteringbaten | - | - |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 382 | 541 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 2 | 24 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | - | - |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 14 | 37 |
| 15. Overige lasten | 1 | 1 |
| 17. Toerekening organisatiekosten | - | 4 |
| Som der bedrijfslasten | 17 | 66 |
| Exploitatieresultaat voor toerekening Eigen Bijdrage | 365 | 475 |
Cluster 2: Het verhuren van personeel of middelen, waaronder mede te verstaan het produceren van AV-materiaal voor derden
| Baten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | 438 | 426 |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 438 | 426 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 273 | 305 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | - | 1 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 2 | 1 |
| 15. Overige lasten | 40 | 43 |
| 17. Toerekening organisatiekosten | 110 | 50 |
| Som der bedrijfslasten | 425 | 400 |
| Exploitatieresultaat voor toerekening Eigen Bijdrage | 13 | 26 |
Cluster 3: Het op de markt (laten) brengen van bladen: Visie
| Baten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| 3. Opbrengst programmabladen | 3.443 | 3.585 |
| 6. Barteringbaten | 59 | 55 |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 3.502 | 3.640 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 775 | 731 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | 93 | 111 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 1.682 | 1.688 |
| 14. Barteringlasten | 56 | 58 |
| 15. Overige lasten | 32 | 66 |
| 17. Toerekening organisatiekosten | 139 | 186 |
| Som der bedrijfslasten | 2.777 | 2.840 |
| Exploitatieresultaat voor toerekening Eigen Bijdrage | 725 | 800 |
Uit de opbrengst programmabladen (Visie) is € 1.126 overgeboekt naar verenigingsactiviteiten in verband met het in de abonnementsprijs opgenomen lidmaatschapsgeld. De kosten van ledenwerving zijn niet begrepen in de kosten van het programmablad, maar zijn net als vorig boekjaar rechtsreeks ten laste van verenigingsactiviteiten gebracht.
Cluster 3: Het op de markt (laten) brengen van bladen: Eva
| Baten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | 962 | 1.112 |
| 6. Barteringbaten | 26 | 33 |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 988 | 1.145 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | 345 | 385 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | 117 | 100 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 344 | 435 |
| 14. Barteringlasten | 29 | 34 |
| 15. Overige lasten | 14 | 57 |
| 17. Toerekening organisatiekosten | 66 | 121 |
| Som der bedrijfslasten | 915 | 1.132 |
| Exploitatieresultaat voor toerekening Eigen Bijdrage | 73 | 13 |
Uit de opbrengst overige nevenactiviteiten (Eva) is € 171 overgeboekt naar verenigingsactiviteiten in verband met het in de abonnementsprijs opgenomen lidmaatschapsgeld. De kosten van ledenwerving zijn niet begrepen in de kosten van het programmablad, maar zijn net als vorig boekjaar rechtsreeks ten laste van verenigingsactiviteiten gebracht.
Cluster 3: Het op de markt (laten) brengen van bladen: Chica Magazine
| Baten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | - | 7 |
| 6. Barteringbaten | - | - |
| Som der bedrijfsopbrengsten | - | 7 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | - | 14 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | - | 4 |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | - | 10 |
| 12. Rechten | - | 1 |
| 14. Barteringlasten | - | - |
| 15. Overige lasten | - | - |
| 17. Toerekening organisatiekosten | - | 3 |
| Som der bedrijfslasten | - | 32 |
| Exploitatieresultaat voor toerekening Eigen Bijdrage | - | -25 |
In 2022 is er begonnen met het uitbrengen van het blad Chica Magazine. Gezien de negatieve resultaten is er geen vervolg gekomen.
Cluster 7: Het op de markt (laten) brengen van overige producten of diensten (overig)
| Baten | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| 4. Opbrengst overige nevenactiviteiten | 104 | 83 |
| Som der bedrijfsopbrengsten | 104 | 83 |
| Lasten | ||
| 8. Lasten personeel in loondienst | - | 4 |
| 9. Lasten personeel niet in loondienst | 1 | - |
| 10. Facilitaire lasten (exclusief afschrijvingen) | 75 | 71 |
| 15. Overige lasten | - | - |
| 17. Toerekening organisatiekosten | 6 | 6 |
| Som der bedrijfslasten | 82 | 81 |
| Saldo uit gewone bedrijfsuitoefening | 22 | 2 |
Lidmaatschappen en kosten van lidmaatschapswerving
Het aantal lidmaatschappen van de EO bedroeg per 31 december 2023 256.519 tegen 277.714 per 31 december 2022. De kosten van lidmaatschapswerving bedroegen in 2023 € 139 (2022 € 197).
Barteringcontracten
| Nr. | Participant barterovereenkomst | Aanvang | Einde | Prestatie aan de omroepinstelling | Prestatie door de omroep-instelling | Factuurbedrag |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Groot Nieuws Radio | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Radiocommercials voor EO en EO-activiteiten | Advertenties in Visie en Eva | 25 |
| 2 | Media advies Theo Wijbenga | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Advertentie in tijdschrift Petrus | Advertenties in Visie | 3 |
| 3 | Margreet Bronk HSP Coach | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Training Het hoogsensitieve kind | Advertenties in Eva | 3 |
| 4 | Stichting Chris/ Voorkom | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Hulp bij het beantwoorden van vragen op de EO-Jongerendag | Advertenties in Eva | 11 |
| 5 | De Vuurbaak/Neema | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Aankoop en promotie the Chosen | Advertenties in Visie en Eva | 25 |
| 6 | Katholiek Nieuwsblad | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Advertenties in Katholiek Nieuwsblad | Advertenties in Visie en Eva | 4 |
| 7 | Hotel Zuiderduin | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Zaalhuur voor Eva-activiteit | Advertenties in Visie en Eva | 5 |
| 8 | Nederlands Dagblad | 01-01-2023 | 31-12-2023 | Advertenties in Nederlands Dagblad | Advertenties in Visie | 9 |
| Totaal | 85 |
Programmakosten per genre
| Genre | Totaal 2023 | Totaal 2022 |
|---|---|---|
| 1. Journalistiek | 9.081 | 7.214 |
| 2. Sport | 1.174 | 507 |
| 3. Cultuur | 5.542 | 2.965 |
| 4. Amusement | 34 | 153 |
| 5. Kennis en Educatie | 5.625 | 6.081 |
| 6. Levensbeschouwing | 13.495 | 9.817 |
| 7. Documentaire | 2.517 | 1.985 |
| 8. Human Interest | 6.299 | 9.141 |
| 9. Fictie | 1.626 | 1.928 |
| Overige Media-aanbod | 1.270 | 1.642 |
| Totaal | 46.663 | 41.433 |
De rapportages van de programmakosten per genre zijn gespecificeerd op basis van de door de NPO op titelniveau toegekende classificaties. De classificaties zijn nog niet definitief vastgesteld. Voor 2023 zijn de initiële classificaties gehanteerd die door de NPO zijn toegekend. De EO ziet geen aanleiding tegen deze initiële classificaties in beroep te gaan.
| ACTIVA | 2023 | 2022 | PASSIVA | 2023 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Vaste activa | Eigen vermogen | |||||
| Materiële vaste activa | Algemene reserve (2.1) | 6.597 | 6.597 | |||
| Bedrijfsgebouwen en -terreinen | 1.447 | 1.407 | Reserve voor media-aanbod (2.2) | 3.205 | 2.852 | |
| Inventaris en inrichting | 110 | 88 | 9.802 | 9.449 | ||
| Facilitaire apparatuur e.d. | 666 | 805 | ||||
| Hard- en software | 190 | 228 | Voorzieningen | |||
| Vervoermiddelen | 27 | 52 | Voor jubilea | 487 | 443 | |
| Technische installaties | 744 | 806 | Voor loopbaantraject | 191 | 221 | |
| Voor groot onderhoud | 1.027 | 991 | ||||
| 3.184 | 3.386 | 1.705 | 1.705 | |||
| Financiële vaste activa (1) | Kortlopende schulden | |||||
| Deelnemingen | 298 | 380 | Schulden aan leveranciers | 2.095 | 2.600 | |
| Lening u/g | 2.000 | 2.250 | Schulden aan deelnemingen | 405 | 342 | |
| 2.298 | 2.630 | Belastingen en premies sociale verzekeringen | 1.427 | 1.320 | ||
| Vlottende activa | Schulden inzake pensioenen | 3.592 | - | |||
| Voorraden | Overige schulden | 1.588 | 1.952 | |||
| Onderhanden werk en gereed product m.b.t. media aanbod | 12.315 | 10.054 | Overlopende passiva | 6.818 | 7.838 | |
| Vorderingen | 15.925 | 14.052 | ||||
| Handelsdebiteuren | 2.909 | 3.072 | ||||
| Overige vorderingen | 1.337 | 1.274 | ||||
| Overlopende activa | 4.252 | 3.859 | ||||
| 8.498 | 8.205 | |||||
| Liquide middelen | 1.137 | 881 | ||||
| Totaal | 27.432 | 25.156 | Totaal | 27.432 | 25.156 |
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen na belastingen | -82 | -68 |
| Overig resultaat na belastingen | 435 | 120 |
| Resultaat na belastingen | 353 | 52 |
5.9 Toelichting op de enkelvoudige balans 2023 (X € 1.000)
Algemeen
De enkelvoudige jaarrekening maakt deel uit van de jaarrekening 2023 van de EO. Ten aanzien van de enkelvoudige exploitatierekening van de vereniging EO is gebruikgemaakt van de vrijstelling ingevolge artikel 2: 402 BW. Voor zover posten uit de enkelvoudige balans en de enkelvoudige exploitatierekening hierna niet nader zijn toegelicht, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en exploitatierekening.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling
De grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde balans en exploitatierekening, met uitzondering van de hierna genoemde grondslagen.
Deelnemingen in groepsmaatschappijen
In de enkelvoudige balans worden deelnemingen in groepsmaatschappijen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Zie voor een uitwerking hiervan de grondslagen voor financiële vaste activa in de geconsolideerde jaarrekening.
Resultaat deelnemingen
Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de onderneming in de resultaten van deze deelnemingen.
5.9.1 Financiële vaste activa
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Deelnemingen in groepsmaatschappijen | 298 | 380 |
| Totaal | 298 | 380 |
Dit betreft de volgende deelneming:
| Naam: | Vestigingsplaats | Aandeel in geplaatst kapitaal |
|---|---|---|
| Productiehuis EO B.V. | Hilversum | 100% |
Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt weer te geven:
| Productiehuis EO B .V. | |
|---|---|
| Stand per 1 januari 2023 | 380 |
| Kapitaalstorting | - |
| Aandeel in resultaat deelnemingen | -82 |
| Stand per 31 december 2023 | 298 |
5.9.2 Eigen vermogen
5.9.2.1 Algemene reserve
De algemene reserve is sinds 1 januari 1993 bevroren op een niveau van € 6.597. De bevriezing van de algemene reserve is gebaseerd op een wetswijziging die tot stand gekomen is na een onderzoek naar het eigen vermogen van de omroepen. Ten tijde van dat onderzoek had de EO nog de B-status. In dit onderzoek is een aantal normen voor een minimale omvang van het eigen vermogen geformuleerd. Op basis van deze normen is de algemene reserve niet toereikend gegeven de huidige omvang van de organisatie.
5.9.2.2 Reserve voor media-aanbod
Zendgemachtigden krijgen jaarlijks een bijdrage toegekend ter financiering van de kosten van hun omroepactiviteiten. De overschotten op deze subsidie mogen worden behouden om eventuele toekomstige tekorten mee te verrekenen. De Raad van Bestuur van de Publieke Omroep kan aan de reserve een maximum toekennen. Op basis van de Bindende Regeling Mediareserves d.d. 10 mei 2016 is deze door de Raad van Bestuur van de Publieke Omroep bepaald op € 4.000.
In onderstaand overzicht is het verloop van de Reserve voor media-aanbod weergegeven:
| 2023 | 2022 | |
|---|---|---|
| Stand per 1 januari | 2.852 | 2.800 |
| Saldo van de exploitatierekening | 353 | 52 |
| Stand per 31 december | 3.205 | 2.852 |
Statutaire bepaling resultaat
In de statuten van de vereniging staat in artikel F.10 lid 3 het volgende bepaald: “De directie stelt jaarlijks een jaarrekening op en een bestuursverslag vast. De jaarrekening bevat een staat van uitgaven en ontvangsten over het afgelopen jaar en een balans per 31 december van dat jaar. Het bestuursverslag bevat een verslag van de werkzaamheden van het afgelopen jaar, zowel voor wat betreft televisie, radio, verenigingsactiviteiten als de nadere activiteiten. De directie legt ter goedkeuring deze stukken, niet later dan in de maand juni, in een vergadering van de Raad van Toezicht voor.”
Omtrent de bestemming van het resultaat is niets opgenomen in de statuten van de vereniging. Hieromtrent zijn bepalingen opgenomen in de Mediawet 2008. In artikel 2.135 lid 1 is bepaald dat “tenzij bij of krachtens deze wet anders is bepaald, gebruiken NPO en de publieke media- instellingen al hun inkomsten voor de uitvoering van de publieke mediaopdracht.” Voorts is in artikel 2.176 lid 1 opgenomen: “Gereserveerde gelden voor de verzorging van media-aanbod worden in het volgende kalenderjaar besteed aan de doelen waarvoor zij oorspronkelijk bestemd zijn.”
Bestemming van het resultaat
In overeenstemming met hetgeen is bepaald in de Mediawet hebben wij besloten het positieve resultaat ad € 353 toe te voegen aan de “Reserve voor media-aanbod”.
Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Hoofdelijke aansprakelijkheid en garanties
De onderneming heeft verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid afgegeven voor uit rechtshandelingen van Nederlandse geconsolideerde deelnemingen (Productiehuis EO B.V.) voortvloeiende schulden ten bedrage van € 1.239 (2022: € 722).
Fiscale eenheid
Er is een fiscale eenheid voor de omzetbelasting toegekend en gehanteerd voor de Vereniging Evangelische Omroep en Productiehuis EO B.V.
Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen na belastingen
Dit betreft het aandeel van de Vereniging Evangelische Omroep in het resultaat van de 100% deelneming Productiehuis EO B.V., namelijk een verlies van € -82 (2022: € -68).
Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders
Hiervoor wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening.
Hilversum, 28 maart 2024
Raad van bestuur
Arjan Lock
Raad van toezicht
Elvira Sweet (waarnemend voorzitter)
Remco Hempenius
Pieter Oudenaarden
Sipke Spoelstra
Wilmie Riemer
Ruth Peetoom
5.9.3 Overige gegevens
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Aan: de directie en de raad van toezicht van de Vereniging tot Bevordering van de Evangelieverkondiging Via Radio en Televisie ‘De Evangelische Omroep’.
Verklaring over de jaarrekening 2023
Ons oordeel
Naar ons oordeel:
- geeft de jaarrekening van de Evangelische Omroep (‘de vereniging’) een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de vereniging op 31 december 2023 en van het resultaat over 2023 in overeenstemming met de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022, Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (‘BW’), en de bepalingen bij en krachtens de Wet normering topinkomens (‘WNT’); en
- voldoen de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over 2023 in alle van materieel belang zijnde aspecten aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat deze bedragen tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals vermeld in de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022.
Wat wij hebben gecontroleerd
Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2023 van de Evangelische Omroep te Hilversum gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening.
De jaarrekening bestaat uit:
- de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2023;
- de geconsolideerde en enkelvoudige exploitatierekening over 2023; en
- de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.
Het stelsel voor financiële verslaggeving dat is gebruikt voor het opmaken van de jaarrekening is de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022, Titel 9 Boek 2 BW en de bepalingen bij en krachtens de WNT.
De basis voor ons oordeel
Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden, het Controleprotocol Publieke Media-instellingen van de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022 en het Controleprotocol WNT 2023 vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de paragraaf ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’.
Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Onafhankelijkheid
Wij zijn onafhankelijk van De Evangelische Omroep zoals vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).
Informatie ter ondersteuning van ons oordeel
Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot fraude en continuïteit, en de aangelegenheden daaruit, bepaald in de context van de controle van de jaarrekening als geheel en bij het vormen van ons oordeel hierover. De informatie ter ondersteuning van ons oordeel, zoals onze bevindingen en observaties ten aanzien van de controleaanpak frauderisico’s en de controleaanpak continuïteit, moet in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen of conclusies.
Controleaanpak frauderisico’s
Wij hebben risico’s op een afwijking van materieel belang in de jaarrekening die het gevolg is van fraude geïdentificeerd en ingeschat. Wij hebben tijdens onze controle inzicht verkregen in de Evangelische Omroep en haar omgeving en de componenten van het interne beheersingssysteem, waaronder het risico-inschattingsproces en de wijze waarop de directie inspeelt op frauderisico’s en het interne beheersingssysteem monitort en de wijze waarop de raad van toezicht toezicht uitoefent en de uitkomsten daarvan.
Wij hebben ten aanzien van het risico op afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude de opzet en implementatie van de interne beheersing geëvalueerd, waaronder de gedragscode en de klokkenluidersregeling en voor zover wij dat noodzakelijk achtten voor onze controle, de werking getoetst van deze interne beheersmaatregelen.
Wij hebben om inlichtingen gevraagd bij de leden van de directie, afdeling financiën, compliance officer en de raad van toezicht of zij op de hoogte zijn van feitelijke, vermeende of vermoede fraude. Hieruit volgden geen signalen van feitelijke, vermeende of vermoede fraude die kunnen leiden tot een afwijking van materieel belang.
Als onderdeel van ons proces voor het identificeren van frauderisico’s, hebben wij frauderisicofactoren overwogen met betrekking tot frauduleuze financiële verslaggeving, oneigenlijke toe-eigening van activa en omkoping en corruptie. Wij hebben geëvalueerd of deze factoren een indicatie vormden voor de aanwezigheid van frauderisico’s.
De door ons geïdentificeerde frauderisico’s en uitgevoerde specifieke werkzaamheden zijn als volgt:
Geïdentificeerde frauderisico’s
Risico dat de directie interne beheersingsmaatregelen kan doorbreken
In zijn algemeenheid bevindt de directie van een organisatie zich in een unieke positie waardoor zij in staat is interne beheersmaatregelen te doorbreken die effectief lijken te werken. Hierdoor is de directie in staat de administratieve vastleggingen te manipuleren en frauduleuze overzichten op te stellen.
Daarom besteden wij bij al onze controles aandacht aan het risico van het doorbreken van maatregelen van interne beheersing door de directie met betrekking tot:
- Journaalposten en andere aanpassingen die tijdens het opstellen van de jaarrekening zijn gemaakt.
- Schattingen.
- Significante transacties buiten het kader van de normale bedrijfsuitoefening.
Wij hebben daarbij bijzondere aandacht voor tendenties als gevolg van mogelijke belangen van de directie.
De Evangelische Omroep heeft geen winstoogmerk. Het positieve resultaat van de vereniging wordt toegevoegd aan de Reserve Media Aanbod (RMA). De RMA is gemaximeerd. Indien de reserve hoger is dan het maximum wordt het meerdere verantwoord als ‘Overgedragen Reserve Media Aanbod (ORMA)’. Deze post staat ter beschikking van de NPO en kan ingezet worden in de programmering van het opvolgende jaar of teruggevorderd worden door de NPO.
Op 31 december 2023 is de RMA voor de Evangelische Omroep lager dan het gemaximeerde bedrag. Om te voorkomen dat het maximum wordt overschreden kan druk op de organisatie bestaan om het financiële resultaat te sturen door:
- De omzet te laag verantwoorden (volledigheid) en/of omzet in een latere periode dan het boekjaar te verantwoorden (afgrenzing).
- Kosten te vroeg verantwoorden (afgrenzing) of fictieve kosten op te nemen (bestaan), bijvoorbeeld door de vorming van onterechte verplichtingen en/of voorzieningen.
Het risico dat de bestedingen niet rechtmatig zijn
De landelijke publieke media-instellingen leggen op grond van artikel 2.171, eerste t/m derde lid, Mediawet 2008, financiële rekening en verantwoording af aan het Commissariaat voor de Media over de financiële rechtmatigheid van de uitgaven.
De vergoeding van OC&W voor het media-aanbod dient uitsluitend te worden gebruikt voor de uitvoering van de publieke media-opdracht, tenzij de wet anders heeft bepaald.
Op basis van onze risico-inschatting en uitgaande van de veronderstelling dat er bij financiële rechtmatigheid van de uitgaven frauderisico’s bestaan, achten wij de kans op het doen van onrechtmatige bestedingen aanwezig. Wij achten dit risico specifiek aanwezig voor het bestaan en de rechten en verplichtingen van de bestedingen.
Wij hebben de opzet en implementatie geëvalueerd van de maatregelen van interne beheersing.
Wij hebben op basis van deelwaarnemingen de rechtmatigheid van de uitgaven getoetst aan de hand van de onderliggende overeenkomsten, leveringsdocumenten, facturen, geldbetalingen en, indien van toepassing, de aanbestedingsprocedure.
Onze werkzaamheden hebben niet geleid tot specifieke aanwijzingen dat de bestedingen niet rechtmatig zijn.
Onze controlewerkzaamheden en observaties
De omzet te laag verantwoorden (volledigheid) en/of omzet in een latere periode dan het boekjaar te verantwoorden (afgrenzing)
Wij hebben de opzet en implementatie geëvalueerd van de maatregelen van interne beheersing in de processen voor het genereren en verwerken van journaalposten en de omzetverantwoording.
Wij hebben onze controle hoofdzakelijk gegevensgericht ingestoken.
Wij hebben data-analyses uitgevoerd om afwijkende omzetboekingen in het boekjaar te identificeren.
Per jaareinde hebben wij specifieke werkzaamheden uitgevoerd om mogelijke materiële verschuivingen van in het huidige boekjaar naar de omzetverantwoording van het volgende boekjaar te identificeren.
Onze werkzaamheden hebben niet geleid tot specifieke aanwijzingen voor fraude of vermoedens van fraude ten aanzien van de afgrenzing en volledigheid van de omzetverantwoording.
Kosten te vroeg verantwoorden (afgrenzing) of fictieve kosten op te nemen (bestaan), bijvoorbeeld door de vorming van onterechte verplichtingen en/of voorzieningen
Wij hebben de opzet en implementatie geëvalueerd van de maatregelen van interne beheersing in de processen voor het genereren en verwerken van journaalposten en inkopen. Ten aanzien van het inkoopproces hebben wij ook de effectieve werking van deze maatregelen getoetst.
Wij hebben data-analyses uitgevoerd om afwijkende kostenboekingen in het boekjaar te identificeren en hebben specifieke gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd, waaronder het vaststellen dat deze kostenboekingen zijn gebaseerd op daadwerkelijke inkopen en afgenomen diensten in het betreffende boekjaar.
Wij hebben op basis van deelwaarnemingen de ontvangen goederen of diensten en transactieprijzen die ten grondslag liggen aan deze kostentransacties getoetst aan de hand van de onderliggende overeenkomsten, leveringsdocumenten, facturen en geldbetalingen.
Per jaareinde hebben wij specifieke werkzaamheden uitgevoerd om mogelijke verschuivingen van kosten van ontvangen goederen of diensten in het volgende boekjaar naar het huidige boekjaar te identificeren.
Wij hebben specifieke controlewerkzaamheden verricht ten aanzien van overlopende posten. Wij hebben in het bijzonder aandacht gehad voor het inherente risico van mogelijke vooringenomenheid van de directie bij schattingen.
Onze werkzaamheden hebben niet geleid tot specifieke aanwijzingen voor fraude of vermoedens van fraude ten aanzien van de afgrenzing en het bestaan van de kosten.
Significante transacties buiten het kader van de normale bedrijfsuitoefening
Wij hebben geen significante transacties buiten het kader van de normale bedrijfsuitoefening geïdentificeerd.
Daarnaast zijn wij tijdens de controle alert gebleven op indicaties voor fraude. Ook hebben wij de uitkomst van andere controlewerkzaamheden beoordeeld en overwogen of er bevindingen zijn die een aanwijzing vormt voor fraude of het niet-naleven van wet- en regelgeving.
Controleaanpak continuïteit
De continuïteit van de Evangelische Omroep is afhankelijk van de jaarlijkse vergoeding door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De hoogte van de vergoeding wordt bepaald door de kaders in de concessie- en erkenningsperiode 2022-2026, door de afspraken binnen het Nederlandse kabinet en de Miljoenennota. Naast de vergoeding door Ministerie OC&W heeft de Evangelische Omroep ook eigen inkomsten en financiële buffers.
De directie heeft de jaarrekening opgemaakt uitgaande van de continuïteit van het geheel van de werkzaamheden van de Evangelische Omroep voor tenminste twaalf maanden vanaf de datum van opmaken van de jaarrekening. Hierbij is verondersteld dat de jaarlijkse vergoeding door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in die periode wordt gecontinueerd.
Onze werkzaamheden om de continuïteitsbeoordeling van de directie te evalueren omvatten onder andere:
- Overwegen of de continuïteitsbeoordeling van de directie alle relevante informatie bevatte waarvan wij als gevolg van onze controle kennis hadden, de directie bevragen over de belangrijkste veronderstellingen en uitgangspunten. Wij hebben hierbij onder andere aandacht besteed aan de meerjarenbegroting waar de liquiditeitsprognose in is opgenomen.
- Nagaan of de directie gebeurtenissen of omstandigheden heeft geïdentificeerd die gerede twijfel kunnen doen ontstaan over de mogelijkheid van de vereniging om haar continuïteit te handhaven (hierna: continuïteitsrisico’s). In onze evaluatie betrekken wij informatie die publiek bekend is ten aanzien van de financiering van de Evangelische Omroep.
- Evalueren van de begrote operationele resultaten en daaraan gerelateerde kasstromen voor de periode van tenminste twaalf maanden vanaf de datum van opmaken van de jaarrekening rekening houdend met prijsontwikkelingen in de markt, ontwikkelingen in de programmering en onze kennis uit de controle.
- Analyseren of de huidige en de benodigde financiering voor het kunnen continueren van het geheel van de bedrijfsactiviteiten is gewaarborgd.
- Inwinnen van inlichtingen bij de directie over haar kennis van continuïteitsrisico’s na de periode van de door de directie verrichte continuïteitsbeoordeling.
Naar aanleiding van onze werkzaamheden concludeerden wij dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is en, op basis van de verkregen controle-informatie, er geen onzekerheid van materieel belang met betrekking tot gebeurtenissen of omstandigheden bestaat die gerede twijfel kan doen ontstaan over de mogelijkheid van de vereniging om haar continuïteit te handhaven.
Naleving anticumulatiebepaling WNT niet gecontroleerd
In overeenstemming met het Controleprotocol WNT 2023 hebben wij de anticumulatiebepaling, bedoeld in artikel 1.6a WNT en artikel 5, lid 1, onderdelen n en o, Uitvoeringsregeling WNT, niet gecontroleerd. Dit betekent dat wij niet hebben gecontroleerd of er wel of niet sprake is van een normoverschrijding door een leidinggevende topfunctionaris vanwege eventuele dienstbetrekkingen als leidinggevende topfunctionaris bij andere WNT-plichtige instellingen, en of de in dit kader vereiste toelichting juist en volledig is.
Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie
Het jaarverslag omvat ook andere informatie. Dat betreft alle informatie in het jaarverslag anders dan de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij.
Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:
- met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat;
- alle informatie bevat die op grond van Titel 9 Boek 2 BW en de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022 is vereist voor het bestuursverslag en de overige gegevens.
Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat.
Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in Titel 9 Boek 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.
De directie is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag en de overige gegevens in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022.
Verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening en de accountantscontrole
Verantwoordelijkheden van de directie en de raad van toezicht voor de jaarrekening
De directie is verantwoordelijk voor:
- het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW, de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022 en de bepalingen bij en krachtens de WNT;
- een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude; en voor
- de financiële rechtmatigheid van de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties.
Dit laatste houdt in dat de totstandkoming van deze bedragen in overeenstemming dient te zijn met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals vermeld in de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022. In dit kader is het de directie verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.
Bij het opmaken van de jaarrekening moet de directie afwegen of de vereniging in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van het genoemde verslaggevingsstelsel moet de directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de directie het voornemen heeft om de vereniging te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De directie moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vereniging haar bedrijfsactiviteiten kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.
De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vereniging.
Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening
Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel.
Onze doelstellingen zijn een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen over de vraag of de jaarrekening als geheel geen afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of van fouten en een controleverklaring uit te brengen waarin ons oordeel is opgenomen. Een redelijke mate van zekerheid is een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid en is geen garantie dat een controle die overeenkomstig de controlestandaarden is uitgevoerd altijd een afwijking van materieel belang ontdekt wanneer hier sprake van is.
Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.
Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring.
Amsterdam, 28 maart 2024
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
drs. W. Poot RA
Bijlage bij onze controleverklaring over de jaarrekening 2023 van de Evangelische Omroep
In aanvulling op wat is vermeld in onze controleverklaring hebben wij in deze bijlage onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening nader uiteengezet en toegelicht wat een controle inhoudt.
De verantwoordelijkheden van de accountant voor de controle van de jaarrekening
Wij hebben deze accountantscontrole professioneel-kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het Controleprotocol Publieke Media-instellingen van de Regeling vaststelling Handboek Financiële Verantwoording Landelijke Publieke Media-instellingen, NPO en Ster 2022, het Controleprotocol WNT 2023, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit:
- Het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing.
- Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de vereniging.
- Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan.
- Het vaststellen dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Ook op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de vereniging haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een organisatie haar continuïteit niet langer kan handhaven.
- Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen.
Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.
